Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia dotyczące
zasad korzystania z danych zawartych w utworzonym z dniem 1 września
2019 r. Wykazie podatników VAT. Omawiane są tam te wątpliwości, na które nie odpowiadają niestety wprost przepisy a więc konsekwencje w VAT, PIT i CIT przelewów na: rachunki wirtualne, depozytowe, zagraniczne komornicze; tematyka potrąceń, płatności w ratach i transzach. Ministerstwo wskazuje ponadto na daty, w których konieczne jest sprawdzenie rachunku kontrahenta tak aby nie narażać się na sankcje. Objaśnienia wskazują też w niektórych przypadkach obowiązek zgłoszenia przelewu do urzędu skarbowego.
Przypomnijmy, że Wykaz podatników VAT to jedna, ogólnodostępna i bezpłatna baza danych podmiotów:
- w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji albo które wykreślił z rejestru jako podatników VAT,
- zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.
Wykaz jest dostępny na stronie internetowej: BIP MF link. Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) link. O automatycznym sprawdzaniu piszemy tu. Obecne objaśnienia zapowiadano już wcześniej, co opisywaliśmy w tym wpisie.
Od dnia 1 stycznia 2020 r. brak weryfikacji kontrahenta w Wykazie może przyczynić się do powstania negatywnych konsekwencji w podatkach dochodowych PIT i CIT oraz odpowiedzialności solidarnej w VAT, które zostały wprowadzone ustawą zmieniającą. O nowych przepisach pisaliśmy m.in. w tym wpisie.
Poniżej opisujemy najważniejsze kwestie poruszone przez Ministra Finansów i jego odpowiedzi na pytania zadawane obecnie przez przedsiębiorców.
Należyta staranność
Weryfikacja formalna kontrahenta jest jedną z podstawowych przesłanek branych pod uwagę przy ocenie dochowania należytej staranności przez podatników, którzy sami nie dokonali oszustwa, czy też nie wiedzieli lub nie mogli wiedzieć, że dana transakcja służy oszustwu. Obejmuje ona m.in. sprawdzenie czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony oraz czy nie jest wpisany do Wykazu jako podmiot, który został wykreślony z rejestru jako podatnik VAT lub podmiot któremu odmówiono rejestracji.
Rachunki uwidocznione w białej liście
Rachunki rozliczeniowe w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo bankowe są to rachunki rozliczeniowe, które prowadzą instytucje finansowe działające w Polsce na podstawie tej ustawy. Zamieszczone i publikowane w Wykazie będą również rachunki rozliczeniowe prowadzone przez te instytucje w innych walutach.
Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą co do zasady nie mają obowiązku posiadania rachunku rozliczeniowego chyba, że dokonują transakcji objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (art. 108e ustawy o VAT), nie mniej jednak jeżeli przedsiębiorca posiada rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z działalnością gospodarczą i chce aby rachunek ten znalazł się w Wykazie to powinien podać numer tego rachunku na odpowiednim formularzu CEIDG, co będzie wystarczającą podstawą dla urzędu skarbowego do zamieszczenia go w Wykazie.
W Wykazie nie będą zamieszczane rachunki oszczędnościowo – rozliczeniowe tzw. rachunki ROR (zwane również kontami osobistymi), które banki prowadzą dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Podkreślić należy, że jeżeli przedsiębiorcy wykorzystują w swoich firmach rachunki ROR to nawet jeżeli rachunki te zostały przez podatników zgłoszone, jako rachunki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą – rachunki te nie będą zamieszczane w Wykazie.
Co robić jeżeli przedsiębiorca posiada rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK a nie został on zamieszczony w Wykazie? Taki podatnik powinien:
- zaktualizować wpis w CEIDG w przypadku przedsiębiorcy prowadzącego
jednoosobową działalność gospodarczą, - poinformować właściwy urząd skarbowy o tym rachunku na odpowiednim formularzu NIP, tj.: NIP-8 w przypadku podmiotu wpisanego do KRS; NIP-2 w przypadku spółki cywilnej; NIP-7 w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność nie podlegającej rejestracji w CEIDG wraz z załącznikiem NIP-B, w którym zamieszcza się informację o rachunkach bankowych.
Rachunki wirtualne
Podatnicy dostarczający usługi i towary na masową skalę, jak operatorzy sieci komórkowych, czy dostawcy mediów w postaci prądu i gazu często stosują tzw. rachunki wirtualne wykorzystywane do obsługi płatności z tytułu dostarczonych usług.
Rachunki te nie będą uwidaczniane w Wykazie, gdyż nie są to rachunki rozliczeniowe w rozumieniu ustawy – Prawo bankowe, jak również nie podlegają obowiązkowi zgłaszania do urzędu skarbowego.
Rachunek wirtualny stosowany jest w celu zautomatyzowania rozliczeń, którego użycie powoduje, że system bankowy sam rozpoznaje wszystkie parametry przelewu i automatycznie księguje wpłaty na rachunek główny prowadzony na rzecz sprzedawcy. Jest to rachunek „techniczny” powiązany z rachunkiem głównym, którym jest rachunek rozliczeniowy zamieszczany w Wykazie.
W przypadku dokonania płatności na rachunek wirtualny, który jest powiązany z rachunkiem rozliczeniowym uwidocznionym w Wykazie, podatnik nie poniesie konsekwencji podatkowych przewidzianych w podatkach dochodowych oraz nie będzie ciążyła na nim odpowiedzialność solidarna w VAT.
Rachunki podmiotów zagranicznych
Zagraniczny przedsiębiorca, który jest zarejestrowany w Polsce jako podatnik VAT czynny i wykonuje transakcje podlegające opodatkowaniu VAT w Polsce – jest traktowany jak polski podatnik VAT, którego rachunek rozliczeniowy powinien być zamieszczony w Wykazie.
Natomiast zagraniczny przedsiębiorca posługujący się zagranicznym numerem identyfikacyjnym, który dokonuje dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium innego kraju, nie jest obowiązany do otwarcia polskiego rachunku rozliczeniowego w celu zamieszczenia go w Wykazie i stosowania go w rozliczeniach z tytułu dokonywanej sprzedaży na rzecz polskiego nabywcy.
W przypadku, gdy zagraniczny kontrahent nie posługuje się dla celów danej transakcji polskim numerem NIP, przepisy dotyczące płatności na rachunki zamieszczone w Wykazie nie będą mieć zastosowania do tej transakcji.
Podatnicy dokonujący płatności za faktury dokumentujące czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę (czyli transakcje z podmiotami zagranicznymi), nie będą obowiązani do badania, czy rachunek na który dokonywana jest płatność za taką fakturę jest zamieszczony w Wykazie. Nie ma tutaj znaczenia sytuacja, w której taki dostawca posiada ewentualnie rachunek w polskim banku z uwagi na fakt zarejestrowania dla innych celów, czy innych transakcji.
Rachunki prowadzone przez banki zagraniczne
Rachunki prowadzone przez banki zagraniczne, które nie prowadzą w Polsce działalności poprzez oddział, nie będą zamieszczane w Wykazie.
Informacja o rachunkach w bankach zagranicznych jest podawana przez podatników w zgłoszeniach identyfikacyjnych/aktualizacyjnych. W przypadku zatem dokonania płatności, wynikającej z faktury wystawionej przez podatnika VAT czynnego dotyczącej transakcji powyżej 15 000 zł, na zagraniczny rachunek (niezamieszczony w Wykazie) w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji finansowych podatnik będzie mógł złożyć zawiadomienie o zapłacie należności na ten rachunek do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, który zweryfikuje, czy podatnik zgłosił ten rachunek w zgłoszeniu identyfikacyjnym.
Rachunki gospodarki własnej i tzw. rachunki cesyjne banków i SKOK
Z uwagi na specyfikę swojej działalności oraz wiążące przepisy prawa, banki /SKOK prowadzą w ramach gospodarki własnej rachunki, które są wykorzystywane przez bank/SKOK do dokonywania rozliczeń własnych, związanych ze sprzedażą towarów i usług, jak również do dokonywania rozliczeń z tytułu nabywanych przez bank/SKOK wierzytelności pieniężnych (cesje wierzytelności), świadczenia usług finansowych lub są wykorzystywane w zakresie prowadzonej przez te podmioty działalności faktoringowej. Rachunki te, choć mają numer rozliczeniowy w formacie NRB, nie stanowią rachunków rozliczeniowych w rozumieniu art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo bankowe i w związku z tym nie podlegają zamieszczeniu w Wykazie, przy czym numery tych rachunków mogą być wskazywane na fakturze wystawionej przez bank/SKOK, bądź wskazywane jako rachunek do zapłaty np. z tytułu realizowanego przelewu wierzytelności.
W stosunku do podatników dokonujących płatności na rachunki gospodarki własnej i tzw. rachunki cesyjne banków/SKOK, niezamieszczone w Wykazie nie będą stosowane sankcje w podatkach dochodowych PIT i CIT oraz odpowiedzialność solidarna w VAT.
W tej sytuacji ciężar udowodnienia, że w transakcji jest wykorzystywany specyficzny rodzaj rachunku, o którym mowa powyżej, spoczywa na banku/SKOK, jako podmiotach prowadzących te rachunki dla swoich potrzeb. Jeżeli stosowna informacja nie zostanie podatnikowi przekazana przez bank/SKOK lub podmiot będący wystawcą faktury w przypadku płatności na tzw. rachunek cesyjny, wówczas podatnik będzie musiał domniemywać, że przedstawiony mu rachunek to rachunek, nie ujęty w Wykazie, z czym będą dla niego związane określone konsekwencje podatkowe.
Rachunki powiernicze i depozytowe
Przy dokonywaniu wpłat na rachunki depozytowe lub powiernicze istotne znaczenie ma moment zaliczenia poniesionego wydatku do kosztów uzyskania przychodu, a mianowicie kosztem uzyskania przychodu może być koszt faktycznie poniesiony, w przypadku zaś rachunków powierniczych i depozytowych środki pieniężne zostają jedynie zabezpieczone do czasu realizacji umowy.
Gdyby jednak wpłata na rachunek powierniczy i depozytowy została potwierdzona fakturą przez podatnika VAT czynnego, nabywca celem uniknięcia negatywnych konsekwencji podatkowych powinien złożyć zawiadomienie do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o dokonaniu płatności na rachunek niezamieszczony w Wykazie.
Egzekucja wierzytelności
Obowiązek sprawdzania, czy wskazany rachunek do zapłaty widnieje w Wykazie nie dotyczy płatności z tytułu zajętej przez komornika lub organ egzekucyjny wierzytelności. W takiej sytuacji dokonywana na rzecz komornika sądowego lub organu egzekucyjnego płatność nie stanowi zapłaty za nabyte towary lub usługi. W tym przypadku, w miejsce obowiązku zapłaty kontrahentowi za nabyte towary lub usługi wstępuje nowy tytuł płatności – realizacja zajęcia wierzytelności.
Likwidacja szkody
Podobna sytuacja, jak przy wpłatach zajętej wierzytelności na rachunek bankowy komornika lub organu egzekucyjnego, występuje w odniesieniu do płatności dokonywanych przez ubezpieczycieli na rzecz podmiotów trzecich likwidujących szkody, kiedy to zapłata stanowi realizację odpowiedzialności odszkodowawczej wobec ubezpieczonych/uposażonych.
Mamy w tym przypadku do czynienia ze szczególnym charakterem relacji prawnej, który decyduje o braku konieczności dokonania sprawdzenia przez ubezpieczyciela rachunku z Wykazu.
Odroczony termin płatności/zlecenie stałe i polecenie zapłaty
W przypadku zlecenia przelewu z odroczonym terminem płatności lub zlecenia stałego dniem zlecenia przelewu będzie dzień, w którym podatnik zlecił bankowi dokonanie takiego przelewu. Nie ma przy tym znaczenia okres na jaki zostały odroczone płatności, bądź okres objęty zleceniem stałym, tj. data obciążenia rachunku.
W przypadku regulowania płatności poleceniem zapłaty np. za energię elektryczną, abonament RTV czy usługi telekomunikacyjne rozliczenia za otrzymane faktury są przeprowadzane automatycznie z rachunku podatnika. Dniem zlecenia przelewu będzie dzień, który podatnik wskazał bankowi przy składaniu tej dyspozycji.
Płatności internetowe
Regulowanie płatności z wykorzystaniem ogólnodostępnych platform płatności prowadzonych przez operatorów, jak np.: PayPal, PayU czy DotPay, uregulowanie płatności kartami płatniczymi lub poprzez wykorzystanie usługi pay-by-link nie
mieści się w zakresie użytej w ustawie zmieniającej terminologii „płatność dokonana przelewem”. Zatem zapłata w ten sposób na rachunek spoza Wykazu nie będzie skutkowała poniesieniem negatywnych konsekwencji podatkowych w postaci utraty możliwości zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu w podatkach PIT i CIT oraz odpowiedzialności solidarnej w VAT. Oznacza to, że podatnik nie musi weryfikować, na jaki rachunek będą przekazywane jego środki i czy rachunek ten jest w Wykazie, jeżeli płatność będzie przez niego dokonywana za pomocą tych innych niż przelew instrumentów płatniczych.
Potrącenie wierzytelności
Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej i jeżeli po stronie podatnika dokonującego płatności pozostaje kwota do zapłaty, kwotę tę podatnik powinien wpłacić na rachunek zamieszczony w Wykazie (oczywiście jeżeli wartość transakcji przekraczała 15 000 zł i wystawcą faktury był podatnik VAT czynny).
W przypadku stosowania przez przedsiębiorców, którzy mają wobec siebie wierzytelności potrąceń długu, do obliczenia wysokości limitu 15 000 zł, który nakłada obowiązek dokonania bezgotówkowej płatności należy przyjąć całą wartość wierzytelności, a nie kwotę pozostałą po potrąceniu.
Jeżeli całkowita wartość transakcji, niezależnie od liczby płatności, przekracza limit w wysokości 15 000 zł, wszystkie płatności muszą być dokonane przelewem na rachunek zamieszczony w Wykazie, jeżeli są spełnione pozostałe przesłanki ustawowe.
Zaliczki lub raty
W przypadku płatności dokonywanej w formie zaliczek lub płatności w ratach limit w wysokości 15 000 zł będzie dotyczył kwoty całej transakcji, a nie pojedynczej płatności. W związku z tym, nawet jeżeli z dostawcą towaru lub usługi zostanie ustalona płatność ratalna lub w formie zaliczek, to sposób uiszczenia zapłaty powinien być zależny od wysokości łącznej sumy transakcji (kwoty brutto).
Jeżeli więc łączna wartość transakcji przekracza 15 000 zł, to w celu uniknięcia negatywnych konsekwencji podatkowych zapłata nie może zostać uregulowana gotówką, lecz poszczególne płatności powinny być dokonane przelewem na rachunek zamieszczony w Wykazie, chociażby ich jednostkowa wartość nie przekraczała tej kwoty (lub mogą być zapłacone przy użyciu innych instrumentów płatniczych).
Zapłata na rachunek zamieszczony w Wykazie
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby przedsiębiorca dokonywał zapłaty przelewem na rachunek zamieszczony w Wykazie również w sytuacji dokonywania płatności przelewem poniżej limitu transakcji dla płatności gotówkowych określonego w ustawie – Prawo przedsiębiorców.
Obowiązek dotyczy faktur wystawianych przez podatników VAT czynnych, co oznacza, że obowiązek ten nie będzie miał zastosowania do płatności wynikających z faktur wystawianych przez podatników zwolnionych z VAT ze względu na limit sprzedaży, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT lub wykonujących wyłącznie czynności zwolnione na podstawie art. 43 tej ustawy.
Płatności w transzach
Jeżeli nabywca zrealizuje płatność w kilku transzach i jedna z nich będzie wpłacona na rachunek zamieszczony w Wykazie, a pozostałe płatności na rachunki inne niż zamieszczone w Wykazie, to w zakresie tych płatności, które zostały dokonane na rachunki spoza Wykazu, nabywca nie będzie mógł zaliczyć tych kwot do kosztów uzyskania przychodów.
W takiej sytuacji, nabywca poniesie też odpowiedzialność solidarną wraz ze sprzedawcą za jego zaległości podatkowe w części podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na tę dostawę lub to świadczenie usług.
Zawiadomienie
W przypadku wysłania do urzędu skarbowego zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek spoza Wykazu podatnik nie będzie obowiązany dokonywać ponownie takiego zawiadomienia w sytuacji, gdyby kolejna wpłata została dokonana na ten sam rachunek spoza Wykazu, o którym podatnik już raz poinformował organy składając stosowne zawiadomienie. Wystarczające będzie dokonanie jednorazowego zgłoszenia takiego rachunku do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Nabywca uniknie odpowiedzialności solidarnej, jeżeli dokona zapłaty należności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, o którym mowa w art. 108a ustawy o VAT.
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki niebędącej osobą prawną, która nie jest podatnikiem podatku PIT albo podatku CIT, zawiadomienie złożone przez tę spółkę wywiera skutki również na gruncie podatków dochodowych w stosunku do wspólników takiej spółki będących podatnikami podatku PIT albo podatku CIT. Oznacza to, że poszczególni wspólnicy takiej spółki nie muszą składać odrębnie zawiadomienia -zawiadomienie składa wyłącznie spółka.
Faktoring
W sytuacji, w której nabywca towarów lub usług płaci należność do faktora, w związku z przeniesieniem przez dostawcę praw do wierzytelności za dostawę towarów lub usług na faktora, nabywca powinien dokonać płatności na rachunek zamieszczony w Wykazie.
Dzień zlecenia
Dla weryfikacji, czy rachunek kontrahenta znajduje się w Wykazie, decydujący będzie dzień zlecenia przelewu bankowi/SKOK, a nie dzień obciążenia rachunku nabywcy bądź uznania rachunku sprzedawcy. Nie jest zasadne, aby przedsiębiorca ponosił negatywne konsekwencje wprowadzane ustawą zmieniającą w związku z tym, że został wykreślony rachunek jego kontrahenta z Wykazu przykładowo następnego dnia po dniu, w którym zlecił bankowi/SKOK dokonanie przelewu.
Dobrze, że Ministerstwo wydało objaśnienia, odpowiadają one bowiem na wiele pytań stawianych obecnie przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Niemniej, nie można pozbyć się wrażenia, że tak ważne dla podatników informacje powinny wynikać wprost z przepisów. Podatnik nie ma bowiem żadnej gwarancji, że jego właściwy urząd skarbowy będzie respektował zapewnienia Ministra Finansów, iż w opisanych powyżej sytuacjach (np. przy zapłacie na nie uwzględniony w wykazie rachunek wirtualny) nie grożą mu przewidziane w przepisach sankcje.
Link do objaśnień.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.