1 października 2018r. NSA wydał wyrok w składzie 7 sędziów w sprawie I FSK 294/15 dotyczącej niezwykle istotnej obecnie dla samorządów kwestii tj. prawa do odliczenia VAT z projektów w obszarze wodociągów oraz kanalizacji. Sąd orzekł, że gmina dokonując (nawet w ramach zadań własnych, wynikających z ustawy o samorządzie gminnym) inwestycji w postaci infrastruktury wodno – kanalizacyjnej działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług (VAT). Oznacza to możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z taką inwestycją również poprzez korekty, jeśli w początkowym okresie infrastruktura nie była wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych VAT.
Gmina, której dotyczyło postępowanie, dokonywała zakupów towarów i usług w zakresie budowy i modernizacji infrastruktury kanalizacyjnej i wodociągowej położonej na jej obszarze. Gmina ta nie odliczała VAT naliczonego wynikającego z faktur zakupowych związanych z jej realizacją. Po zakończeniu projektu zbudowana infrastruktura wodno-kanalizacyjna została przekazana przez Gminę nieodpłatnie do używania spółce, w której posiada 100% udziałów. Z wykorzystaniem przekazanej przez Gminę infrastruktury Spółka świadczy usługi w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków od mieszkańców Gminy opodatkowane VAT.
Gmina planowała wniesienie poszczególnych elementów infrastruktury wodno-kanalizacyjnej do Spółki w formie wkładów niepieniężnych (aportów). Przed dokonaniem tych aportów Gmina planowała jednak odpłatne udostępnienie poszczególnych elementów infrastruktury Spółce na podstawie umowy dzierżawy lub też innych odpłatnych umów (np. udostępnienia sieci do przesyłu wody/ścieków).
Minister Finansów stwierdził jednak, że Gmina, nabywając towary i usługi w związku z realizacją inwestycji w zakresie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej nie działała w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT. Organ podniósł, że po oddaniu do użytkowania, infrastruktura ta nie była używana do działalności gospodarczej Gminy. Zdaniem organu, zakupy nie miały związku z działalnością gospodarczą, gdyż wytworzona infrastruktura na okres około 2 lat po oddaniu do użytkowania została przeznaczona do czynności pozostających poza zakresem VAT. Gmina wybudowała bowiem tę infrastrukturę w ramach wykonywania zadań własnych należących do jednostek samorządu terytorialnego i w pierwszej kolejności nieodpłatnie udostępniła ją spółce komunalnej. Taka argumentacja nie przeniosła się jednak na sprzedaż usług komunalnych – te organ nakazał opodatkować VAT (oznacza to obowiązek zapłaty podatku a odmowę prawa do odliczenia).
NSA stanął jednak na stanowisku dla samorządów korzystnym. Sąd wskazał, że Gmina ponosiła wydatki na zakup towarów i usług koniecznych do budowy gminnej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej jako czynny podatnik podatku od towarów i usług. Już na etapie planowania inwestycji zakładała aport infrastruktury do spółki komunalnej. Jednakże z uwagi na skomplikowany proces przygotowania tego aportu, a także wątpliwości z związane z warunkami dofinansowania, nie mogła podjąć czynności opodatkowanych zaraz po ukończeniu inwestycji. W tym przypadku sytuacja w jakiej jednostka samorządu terytorialnego prowadziła inwestycję nie odbiegała od okoliczności w jakich działają inni inwestorzy będący podatnikami podatku od towarów i usług.
Natomiast fakt, do którego organ interpretacyjny przywiązywał wiodące znaczenie, jako okoliczności uniemożliwiającej dokonywanie korekt, związany z tym, że infrastruktura przez dwa lata była udostępniona nieodpłatnie spółce komunalnej, a więc nie była wykorzystywana do celów działalności gospodarczej gminy, nie może przesądzać o tym czy gmina w czasie wytwarzania infrastruktury działała w charakterze podatnika.
NSA zauważył, że charakter dobra jakie stanowi infrastruktura wodno-kanalizacyjna również przemawia za przyjęciem, że w czasie jego wytwarzania Gmina zamierzała działać jako podatnik podatku od towarów i usług. Zgodnie z pkt 2 załącznika I, o którym mowa w art. 13 akapit trzeci dyrektywy 2006/112 (dotyczącej VAT w UE) w każdych okolicznościach podmioty prawa publicznego są uważane za podatników w związku z czynnościami dotyczącymi m.in. dostaw wody (kanalizacja w pewnym sensie jest konsekwencją tych dostaw).
Należy dodatkowo wskazać, że NSA uwzględnił wskazówki zawarte w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 25 lipca 2018 r., w sprawie C – 140/17. Trybunał orzekł tam, że gmina miała prawo dokonać korekty i odliczyć cześć VAT naliczonego nawet gdy dany obiekt mógł być wykorzystywany zarówno do celów czynności opodatkowanych jak i nieopodatkowanych. Nie stoi temu na przeszkodzie, że w początkowym okresie nieruchomość była wykorzystywana na cele działalności nieopodatkowanej. Ważne jest jednak aby gmina działała w charakterze podatnika, w momencie nabycia nieruchomości. Omawialiśmy ten wyrok TSUE w tym wpisie.
Zatem, w przypadku gminy zarejestrowanej jako podatnik podatku od towarów i usług, gmina dokonując w ramach zadań własnych, wynikających z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym inwestycji w postaci infrastruktury wodno – kanalizacyjnej działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o którym w art. 15 ust. 1 i 6 ustawy o VAT, co powoduje możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z taką inwestycją również w drodze a posteriori poprzez korekty, jeśli w początkowym okresie infrastruktura nie była wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
Niestety jednak, rozstrzygnięcie nie kończy sporów z fiskusem w zakresie odliczenia VAT od wodociągów czy kanalizacji. Zapadło bowiem w odniesieniu do okresu, gdy nie funkcjonowały jeszcze regulacje o prewspółczynniku, które skarbówka obecnie nakazuje stosować również do tego typu projektów co znacznie ogranicza wysokość kwoty do odliczenia.
Warto dodać, że wyrok ma znaczenie nie tylko w obszarze zadań wodno-kanalizacyjnych. Jeżeli w majątku jednostki znajdują się obiekty (np. sportowe, kulturalne, różnego rodzaju budynki, budowle, infrastruktura, place) wykorzystywane do zadań własnych można zmienić ich przeznaczenie i odzyskać część podatku.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.