1 czerwca 2022r. Naczelny Sąd Administracyjny (III FSK 262/22 ) rozpatrzył ciekawą sprawę dotyczącą opodatkowania podatkiem od nieruchomości zabytków. Sąd uznał, iż nie jest rolą organów podatkowych weryfikowanie zasadności wpisu założenia dworsko-parkowego do gminnej ewidencji zabytków. Dopóki więc w gminnej ewidencji zabytków widnieć będzie wpis przedmiotowego budynku, organy podatkowe są zobowiązane uwzględniać stan ujawniony w ewidencji zabytków. Problematyka umieszczenia obiektu w gminnej ewidencji zabytków i przez to objęcie danego obiektu ochroną wynikającą z statusu zabytku jest bowiem przedmiotem innej kategorii spraw administracyjnych. Ani Sąd ani organy podatkowe nie są kompetentni by kwestionować przedmiotowy wpis czy też ustalenia/stanowisko Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jako że to nie należy do przedmiotu sprawy. Ponadto, desygnatem pojęcia „Założenie dworsko-parkowe” jest budynek dworski (tudzież budynki mu towarzyszące) wraz z okalającym go lub przylegającym parkiem. Jeżeli budynek mieszkalny jest nierozerwalną częścią całego zespołu, należy uznać, że wpis do ewidencji obejmuje budynek mieszkalny jako budynek dawnego odbudowanego dworu, stanowiący część składową „założenia dworsko-parkowego”.
Sprawa dotyczyła podatnika, któremu decyzją – nakazem płatniczym Wójt Gminy ustalił podatek od nieruchomości w wysokości 0,00 zł. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że wymiaru podatku dokonano zgodnie z danymi zawartymi w ewidencji gruntów i budynków oraz w informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych, gruntach i lasach. Wskazano, że zwolnienie to dotyczy budynków mieszkalnych położonych na terenach gospodarstw rolnych w Gminie I., na których znajdują się obiekty budowlane objęte gminną ewidencją zabytków, z wyjątkiem pomieszczeń, w których prowadzona jest działalność gospodarcza. W aktach sprawy znajduje się także fragment Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami Gminy I. na lata 2018-2021, wskazujący, że pod poz. 66 i 66a wykazu zabytków nieruchomych wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków znajduje się obiekt pn. „Założenie dworsko-parkowe” datowany na XVI-XIX w. zlokalizowany na działce nr […] oraz pod poz. 68 obiekt pn. „Figura przydrożna – św. Florian” z 1884 r. zlokalizowana również na działce nr […]. Do akt włączono dodatkowo „Kartę adresową zabytku nieruchomego GEZ 66”, z której wynika, że w skład Zespołu Dworsko-Parkowego wchodzi budynek mieszkalny – dwór (fotografia na karcie GEZ 66). Organ l instancji wystąpił również o stosowną informację do […] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Organ wskazał, że w piśmie z dnia 19 czerwca 2020 r. nr […], Konserwator Zabytków udzielił informacji, iż: „zespół dworsko-parkowy w K. dzieli się na część parkowo-rezydencyjną z dworem, altanką (po stronie płd.-zach. dziedzińca), istniejącą do 1959 r. oficyną dworską, bramą zachowaną w formie kamiennych słupów oraz figurą św. Floriana oraz pięcioma stawami i spichlerzem w części folwarcznej otoczonej owalem starodrzewu liściastego”. Zdaniem Wójta Gminy I., wyżej opisane dokumenty wskazywały, że w ramach obiektu pn.: „Założenie (zespół) dworsko – parkowy” położonego na działce nr […] w K. zlokalizowany jest również budynek mieszkalny (dwór).
Zarówno Sąd I instancji jak i NSA przyznały rację Wójtowi. Sąd przypomniał, że w myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 poz. 1170 ze zm., zwanej dalej u.p.o.l.) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: 1) grunty; 2) budynki lub ich części; 3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Stosownie natomiast do art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l. podatnikami podatku od nieruchomości są m.in.: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3. Z kolei w myśl art. 4 ust. 1 u.p.o.l., podstawę opodatkowania stanowi: 1) dla gruntów – powierzchnia; 2) dla budynków lub ich części – powierzchnia użytkowa (…). Zgodnie z art. 5 ust. 1 u.p.o.l. rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość stawek podatku od nieruchomości, z tym że stawki nie mogą przekroczyć rocznie wartości wskazanych w ustawie. Art. 7 ust. 1 u.p.o.l. określa natomiast rodzaje gruntów, budynków i budowli podlegających zwolnieniu od podatku od nieruchomości. Co istotne, zgodnie z dyspozycją art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1. Na podstawie tej delegacji ustawowej Rada Gminy I. podjęła w dniu 25 listopada 2019 r. uchwałę Nr XlV/100/19 w sprawie ustalenia stawek i zwolnień od podatku od nieruchomości. Zgodnie z § 2 pkt 1 lit. a i lit. b tej uchwały zwalnia się od podatku od nieruchomości budynki mieszkalne położone na terenach gospodarstw rolnych, jak i na gruntach nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych w Gminie I., na których znajdują się obiekty budowlane objęte gminną ewidencją zabytków, z wyjątkiem pomieszczeń, w których prowadzona jest działalność gospodarcza.
Jak wynika z akt sprawy – podkreślił Sąd – należąca do skarżącej działka nr […], na której znajduje się budynek mieszkalny stanowi gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z tym przepisem za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. Działka nr […] obejmuje natomiast użytki rolne o pow. 6,52 ha.
Sąd przypomniał też, że w aktach sprawy znajduje się pismo […] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w K. z dnia 16 stycznia 2017 r., z którego wynika, że do Gminnej Ewidencji Zabytków utworzonej dla Gminy I. wpisany został fragment usytuowany na części działki ewidencyjnej nr […] obejmujący budynek dworu wraz z otaczającym go założeniem komponowanej zieleni (park krajobrazowy) oraz przydrożną figurą św. Floriana. Potwierdzają to dołączone do akt dowody tj.: wyciąg z wykazu zabytków nieruchomych wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków obejmujący pod. poz.66 i poz. 66a obiekt pn. „Założenie dworsko-parkowe” datowane na XVI-XIX wiek oraz pod. poz.68 „Figurę przydrożną – św. Florian” z 1884 oraz dołączone do akt sprawy karty adresowe zabytku nieruchomego: nr GEZ 66 (dotycząca zespołu dworsko-parkowego), nr GEZ 66a (dotycząca założenia parkowego w zespole dworsko-parkowym) i nr GEZ 68 (dotycząca przydrożnej figury przedstawiającej św. Floriana).
Prawidłowo zatem, zdaniem Sądów, organy podatkowe obu instancji uznały, że przedmiotowy budynek powinien zostać zwolniony od podatku od nieruchomości na podstawie § 2 pkt 1 lit. a ww. uchwały Rady Gminy I.. Budynek ten został bowiem wpisany do gminnej ewidencji zabytków co potwierdza obok samego wpisu karta adresowa GEZ 66 wraz ze znajdującą się na niej fotografią . Tym samym łączne zobowiązanie pieniężne na rok 2020 zostało ustalone przez organy podatkowe we właściwej wysokości.
Nie zasługują na uwzględnienie argumenty podnoszone przez skarżącą w odwołaniu od decyzji organu I instancji i w skardze, że jej budynek mieszkalny nie stanowi dworu, gdyż został wybudowany w 1974 r. i nie wchodzi w skład zespołu dworsko – parkowego wpisanego do gminnej ewidencji zabytków oraz że nie posiada on żadnych walorów zabytkowych.
Ze znajdujących się w aktach sprawy pism […] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w K. z dnia 16 stycznia 2017 r., z dnia 22 marca 2017 r. i z dnia 19 czerwca 2020 r. wynika bowiem, że budynek dworu został odbudowany w latach 1959-1960 po pożarze, który miał miejsce w 1959 r. w miejscu pierwotnie istniejącego budynku, w obrysie murów obwodowych. Z kolei park dworski jest założeniem krajobrazowym z dobrze zachowanym starodrzewem, wśród którego są także pomniki przyrody. Organ ten wskazał, że budynek dworu oraz park krajobrazowy mają opracowaną dokumentację w postaci karty ewidencyjnej dworu oraz dokumentacji ewidencyjnej parku. Zdaniem […] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w K., zawarte w dokumentacjach materiały i informacje niezbicie dowodzą, że przedmiotowe założenie posiada znaczące wartości historyczne, krajobrazowe oraz architektoniczne, które są czytelne pomimo wprowadzonych zmian, które polegały na przekształceniu majątku o charakterze gospodarczo-rolniczego na rezydencjonalny w k. XIX w. […] Wojewódzki Konserwator Zabytków wyraźnie zatem wskazał w swoich pismach, dlaczego przedmiotowy budynek jest wpisany do ewidencji zabytków pomimo, że został odbudowany od podstaw. Powyższe okoliczności znane były organom obu instancji w toku postępowania podatkowego.
Sąd zauważył, że desygnatem pojęcia „Założenie dworsko-parkowe” jest budynek dworski (tudzież budynki mu towarzyszące) wraz z okalającym go lub przylegającym parkiem. Z akt sprawy wynika, że należący do skarżącej budynek mieszkalny jest nierozerwalną częścią całego zespołu. Należy więc uznać, że wpis do ewidencji obejmuje wskazany budynek mieszkalny jako budynek dawnego odbudowanego dworu, stanowiący część składową „założenia dworsko-parkowego”. Skoro zatem należący do skarżącej budynek mieszkalny znajduje się na działce ewidencyjnej nr […], na której znajduje się objęte ochroną konserwatorską „założenie dworsko-parkowe”, a budynek dworu mieści się w definiendum pojęcia „założenia dworsko-parkowego”, to zdaniem Sądu nie ma podstaw do przyjęcia stanowiska, że sporny budynek nie jest objęty ochroną wynikającą z faktu wpisu w gminnej ewidencji zabytków. W ocenie Sądu całokształt zebranych w sprawie dowodów jednoznacznie pozwala zidentyfikować sporny budynek jako podlegający zwolnieniu podatkowemu, o którym mowa w § 2 pkt 1 lit. a ww. uchwały Rady Gminy I.
Należy przy tym zauważyć, że w granicach niniejszej sprawy rolą organów podatkowych nie jest ocena czy przedmiotowy budynek mieszkalny zasadnie lub niezasadnie został ujęty w gminnej ewidencji zabytków. Celem postępowania podatkowego jest bowiem jedynie ustalenie wymiaru podatku – a w realiach niniejszej sprawy konkretnie ustalenie podatku od nieruchomości od przedmiotowego budynku mieszkalnego. Zwolnienie przedmiotowego budynku mieszkalnego z podatku od nieruchomości jest w tym zakresie pochodną wcześniejszego wpisu do gminnej ewidencji zabytków. Granice sprawy administracyjnej (podatkowej) ograniczają zarówno organy podatkowe, jak i Sąd orzekający w sprawie. Rozstrzygnięcie „w granicach danej sprawy” oznacza, że sąd nie może uczynić przedmiotem rozpoznania legalności innej sprawy administracyjnej niż ta, w której wniesiono skargę.
Nie jest także rolą organów podatkowych, czy też Sądu kontrolującego legalność wydanych przez nie decyzji weryfikowanie zasadności wpisu przedmiotowego założenia dworsko-parkowego do gminnej ewidencji zabytków. Dopóki więc w gminnej ewidencji zabytków widnieć będzie wpis przedmiotowego budynku, organy podatkowe i Sąd są zobowiązane uwzględniać stan ujawniony w ewidencji zabytków. Problematyka umieszczenia obiektu w gminnej ewidencji zabytków i przez to objęcie danego obiektu ochroną wynikającą z statusu zabytku jest bowiem przedmiotem innej kategorii spraw administracyjnych. Ani Sąd ani organy podatkowe nie są w granicach niniejszej sprawy kompetentni by kwestionować przedmiotowy wpis w ewidencji gminnej zabytków czy też ustalenia/stanowisko […] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, jako że to nie należy do przedmiotu sprawy.
Dopóki nie ulegnie zmianie wpis w gminnej ewidencji zabytków lub treść konstytuującej wyjątek od podatku od nieruchomości uchwały Rady Gminy I.- reasumuje sąd – rozstrzygnięcie dotyczące zwolnienia powierzchni przedmiotowego budynku z podatku od nieruchomości jest w ocenie Sądu słuszna.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.