Opublikowano odpowiedź Ministerstwa Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 27 października 2020 r. na interpelację nr 12443 posła Tomasza Piotra Nowaka w sprawie stosowania przepisów o podmiotach powiązanych (oznaczenie „TP”) w Jednolitym Pliku Kontrolnym (nowy JPK_VAT z deklaracją), która rzuca nieco światła na obecne dylematy jednostek samorządu terytorialnego i spółek komunalnych. Dla podatników spoza samorządu zaskoczeniem może być pogląd zaprezentowany w dokumencie, iż „ponieważ zgodnie z obowiązującym prawem powinowactwo trwa, mimo ustania małżeństwa, jako transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi należy traktować także dostawy towarów lub świadczenie usług, na rzecz osób będących krewnymi byłego małżonka osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot„.
Ministrowi zadano następujące pytania:
1.Czy spółki komunalne z wyłącznym udziałem jednostki samorządu terytorialnego powinny stosować oznaczenie sprzedaży „TP” dla:
- pracowników spółki,
- prezesa i jego rodziny (np. teściowej),
- prokurentów, d. członków Rady Nadzorczej i ich rodzin,
- Prezydenta Miasta (jego rodziny i zastępców),
- członków Rady Miasta,
- dyrektorów i prezesów wszystkich podległych pod miasto jednostek, kierownika Biura Nadzoru Właścicielskiego?
Ministerstwo odpowiada, iż w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego, nie powstaje konieczność stosowania oznaczenia „TP” w nowym JPK_VAT z deklaracją. Wyłączenie z obowiązku oznaczania przez „TP” transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego, nie wynika bezpośrednio z brzmienia przepisów z zakresie podatku od towarów i usług. Jednak do takiego wniosku prowadzi treść art. 109 ust. 14 ustawy o podatku od towarów i usług, wyznaczającego zakres umocowania przyznanego przez ustawodawcę ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych dla określenia zakresu danych oraz sposób wykazywania ich w ewidencji. Określone zgodnie z przyznanymi kompetencjami, szczegółowy zakres danych oraz sposób ich wykazywania w ewidencji podatku od towarów i usług powinny uwzględniać konieczność identyfikowania obszarów, w których występują nadużycia w podatku lub narażonych na te nadużycia, oraz możliwości techniczno-organizacyjne prowadzenia przez podatników ewidencji.
W przypadku transakcji, w których podmioty będące jej stronami, jako dostawca i nabywca, są powiązane wyłącznie poprzez jednostkę samorządu terytorialnego, trudno zakładać istnienie obszarów narażonych na nadużycia podatkowe, szczególnie w zakresie cen transferowych (rynkowych). Powiązania w tym przypadku sprowadzały by się do sytuacji, w której to jednostka samorządu terytorialnego wywiera znaczący wpływ zarówno na nabywcę, jak i na dostawcę. Znaczenie w sprawie ma także fakt istnienia ograniczonych możliwości techniczno-organizacyjnych monitorowania tego rodzaju powiązań przez same zainteresowane podmioty, a w szczególności w odniesieniu do osób fizycznych oraz członków ich rodzin (w tym byłych), mogących wywierać znaczący wpływ na czynności podejmowane przez te podmioty. Może to wynikać z ich wielości, częstotliwości zmian proporcji udziałów, słabości wzajemnych powiązań gospodarczych pomiędzy tymi podmiotami, czy też ustawowego zwolnienia podmiotów z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych.
2.Czy obowiązek oznaczania sprzedaży „TP” istnieje również w przypadku transakcji z powinowatymi po rozwodzie osoby wywierającej wpływ, a więc krewnymi byłego małżonka?
Na drugie z pytań Ministerstwo odpowiedziało następująco. Obowiązujące w zakresie podatku od towarów i usług uregulowania odnoszące się do transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, tj. art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług, nakazują traktować jako powiązane m.in. takie podmioty, na które wywiera znaczący wpływ małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Ponieważ zgodnie z obowiązującym prawem powinowactwo trwa, mimo ustania małżeństwa, jako transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi należy traktować także dostawy towarów lub świadczenie usług, na rzecz osób będących krewnymi byłego małżonka osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot. Z uwagi na fakt, że przepisy dotyczące zarówno podatków dochodowych, jak i podatku od towarów i usług, zawierają szczególne regulacje dotyczące transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, przedsiębiorcy są obowiązani do identyfikowania takich transakcji we własnym zakresie. Jednakże z powodów, które opisano w odpowiedzi na pytanie pierwsze, nie dotyczy to transakcji, w których powiązania odnoszą się jedynie do udziałów jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa.
Znaczenie dla JST
Zagadnienie oznaczania dokumentów księgowych w nowym JPK_V7M budzi wiele wątpliwości w praktyce sektora finansów publicznych. Słusznie Minister zauważa, że w przypadku transakcji, w których podmioty będące jej stronami, jako dostawca i nabywca, są powiązane wyłącznie poprzez jednostkę samorządu terytorialnego, trudno zakładać istnienie obszarów narażonych na nadużycia podatkowe, szczególnie w zakresie cen transferowych (rynkowych). Zdobycie informacji na temat powiązań rodzinnych i dodatkowo jeszcze powinowactwa jest zadaniem wręcz niewykonalnym dla służb księgowych, zarówno spółek komunalnych jak i samorządów.
Odpowiedź Ministerstwa uspokaja, jednak wydaje się nie mieć oparcia w przepisach. W konsekwencji, pojawia się pytanie, czy organy podatkowe podzielą zdanie Ministerstwa wyrażone w opisywanej odpowiedzi? Czy w ogóle ma ona jakiekolwiek znaczenie prawne dla podatników? Skoro, zdaniem Ministra, wyszedł on poza delegację ustawową, w rozporządzeniu powinno się wyłączyć wprost samorządy lub szerzej podmioty sektora finansów publicznych. Zasada pewności prawa z pewnością tego by wymagała. Czy adresaci prawa mają sami doszukiwać się przekroczenia upoważnienia ustawowego przez Ministra i na tej podstawie nie stosować rozporządzenia?
Link do interpelacji
Photo by Andrea Piacquadio on Pexels.com
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.