19 grudnia 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C 17/18 dotyczącej zakresu zastosowania wyłączenia z opodatkowania podatkiem VAT do transakcji mającej za przedmiot przekazanie całości lub części majątku jak również kwalifikacji umowy najmu wraz ze wszystkimi środkami trwałymi i składnikami inwentarza niezbędnymi do prowadzenia działalności jako świadczenia kompleksowego, opodatkowanego według zasad właściwych dla świadczenia głównego.
Postępowanie przed TSUE toczyło się na gruncie postępowania karnego wszczętego przeciwko rumuńskiej spółce i jej członkom zarządu, za unikanie opodatkowania, na tej podstawie, że po odliczeniu podatku od wartości dodanej (VAT) zapłaconego od robót wykonanych w nieruchomości związanej z ich działalnością handlową nie dokonali korekty tego podatku w chwili oddania w najem spornej nieruchomości oraz rzeczy ruchomych niezbędnych do kontynuowania tej działalności. Spółka ta odliczyła VAT od wydatków na prace inwestycyjne przeprowadzone w latach 2006–2007 w budynku, w którym prowadziła restaurację. W grudniu 2007 r., na zasadach zwolnienia z płatności VAT, ta sama spółka zawarła umowę najmu z inną spółką handlową, dotyczącą spornego budynku, a także środków trwałych i składników inwentarza związanych z prowadzeniem restauracji. Najemca kontynuował działalność handlową restauracji pod tą samą nazwą. Przy zawarciu tej umowy spółka nie dokonała korekty VAT z tytułu odliczonego VAT dotyczącego wykonanych prac, a także środków trwałych i składników inwentarza związanych z prowadzeniem restauracji uznając, iż transakcja ta podlegała wyłączeniu z VAT jako przekazanie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 19 i 29 dyrektywy VAT.
Trybunał przypomniał, że celem spornego przepisu jest ułatwienie przekazywania przedsiębiorstw poprzez uproszczenie tych transakcji i unikanie naruszenia płynności finansowej nabywcy nadmiernym obciążeniem podatkowym, które i tak odzyskałby on następnie poprzez odliczenie VAT naliczonego. Należy go interpretować w ten sposób, iż obejmuje ono przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, które obejmuje składniki materialne i, w określonych sytuacjach, niematerialne, łącznie składające się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, lecz nie obejmuje ono zwykłego zbycia towarów takiego jak sprzedaż zapasów produktów. Aby nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, konieczne jest, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej, a kwestię, czy całość ta musi obejmować określone dobra, zarówno ruchome, jak nieruchome, należy rozpatrywać z punktu widzenia charakteru danej działalności gospodarczej.
Przy tym szczególne znaczenie należy przypisać charakterowi działalności gospodarczej, której kontynuacja jest planowana w ramach ogólnej oceny okoliczności faktycznych, jakiej należy dokonać w celu ustalenia, czy sporna transakcja wchodzi w zakres pojęcia „przekazania całości majątku” w rozumieniu dyrektywy. Jeżeli zatem działalność gospodarcza nie wymaga użytkowania konkretnych pomieszczeń lub pomieszczeń wyposażonych w stałe instalacje konieczne do jej prowadzenia, przekazanie całości majątku w rozumieniu art. 19 akapit pierwszy dyrektywy VAT może mieć miejsce również bez przekazania prawa własności nieruchomości.
Trybunał stwierdził, że w tej sprawie (dotyczącej prowadzenia restauracji) bez udostępnienia lokalu nabywcy nie następuje przekazanie całości majątku. W szczególności, jeżeli lokal handlowy jest wyposażony w stałe instalacje niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej, nieruchomość ta musi wchodzić w skład przekazywanych aktywów, żeby można było mówić o przekazaniu całości lub części majątku w rozumieniu dyrektywy VAT.
Zdaniem Trybunału, ponieważ w niniejszej sprawie wszystkie składniki niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej stanowiły jedynie przedmiot najmu i nie nastąpiło przeniesienie praw własności do nich to udostępnienie całości tych składników nie stanowi przekazania całości lub części majątku w rozumieniu art. 19 akapit pierwszy dyrektywy VAT.
Objęcie zakresem pojęcia „przekazania całości lub części majątku” wymaga, aby nabywca miał zamiar prowadzić przekazane przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, a nie tylko natychmiast zlikwidować działalność i ewentualnie sprzedać zapasy. Tymczasem, wprawdzie najemca przez ponad dwa lata kontynuował samodzielną działalność gospodarczą prowadzoną wcześniej przez wynajmującego oraz przejął pracowników, zachował tych samych dostawców i dotrzymał zobowiązań handlowych podjętych przez wynajmującego wobec swoich klientów, to jednak ten najemca nigdy nie był w stanie, jako taki, zlikwidować danej działalności, ponieważ nie stając się właścicielem większości składników koniecznych do prowadzenia tej działalności, nie miał on możliwości dysponowania nimi.
W konsekwencji, Trybunał orzekł, iż pojęcie „przekazania całości lub części majątku” nie obejmuje transakcji, poprzez którą nieruchomość służąca do celów działalności handlowej zostaje oddana w najem, wraz ze wszystkimi środkami trwałymi i składnikami inwentarza niezbędnymi do prowadzenia tej działalności, nawet jeśli najemca kontynuuje działalność wynajmującego pod tą samą nazwą.
W drugim pytaniu Trybunał rozważał, czy umowa najmu dotycząca nieruchomości służącej do działalności handlowej, wraz ze wszystkimi środkami trwałymi i składnikami inwentarza niezbędnymi do prowadzenia tej działalności, stanowi „wynajem nieruchomości” czy też taką umowę należy rozumieć jako świadczenie usługi złożonej.
Zdaniem TSUE, najmu rzeczy ruchomych stanowiących przedmiot umowy najmu nie można oddzielić od najmu nieruchomości. Ponadto wyposażenie i urządzenia kuchenne zostały połączone z tą nieruchomością i na tym etapie powinny być uważane za stanowiące jej integralną część. Ponieważ składniki inwentarza, które zostały oddane w najem lub w przypadku niektórych z nich przekazane w tym samym czasie co nieruchomość, również były związane z prowadzeniem restauracji na tej samej podstawie co nieruchomość, tego najmu/przekazania nie można też uważać za służące własnemu celowi, lecz raczej za środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z usługi głównej, jaką stanowi oddanie nieruchomości w najem.
TSUE uznał zatem, że oddanie nieruchomości w najem stanowi świadczenie główne, wobec którego inne świadczenia, to znaczy oddanie w najem środków trwałych i składników inwentarza, mają jedynie charakter dodatkowy.
Pełna treść wyroku pod linkiem.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.