Od 1 stycznia 2022r. pojawi się nowy moment powstania obowiązku podatkowego w VAT, dotyczący przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Zmiana ta nie załatwia jednak problemu samorządów, czy opłata przekształceniowa, w przypadku gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste przed 1 maja 2004 r. , podlega opodatkowaniu VAT po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 25 lutego 2021 r. w sprawie C-604/19 dotyczącym Wrocławia – mimo, iż ustawodawca w uzasadnieniu zmian na wyrok ten się powołuje. Nadal nie wiemy czy kwestionowane będą dotychczasowe rozliczenia. Z lektury uzasadnienia zmian, wydaje się jednak wynikać, że Ministerstwo Finansów uznaje sprawę za załatwioną (w taki sposób, iż opłaty należy od stycznia opodatkowywać). Jednakże, zmiana wprowadzona Nowym Polskim Ładem wprowadza jedynie nowy moment powstania obowiązku podatkowego, nie nową czynność opodatkowaną VAT. Kwestię tą omawialiśmy tu: LINK.
W wyroku tym TSUE uznał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 14 ust. 2 lit. a) dyrektywy VAT, a gmina przy tej czynności działa w charakterze podatnika podatku, a nie organu władzy. Wyrok dotyczy czynności przekształcenia tego prawa dokonanego na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2020 r. poz. 2040), czyli przekształcenia użytkowania wieczystego z mocy prawa.
Wykładnia przepisów unijnych w przedmiotowym obszarze dokonana przez TSUE w wyroku z 25 lutego 2021 r. różni się od dotychczasowej linii orzeczniczej organów podatkowych i sądów krajowych, choć wspólna jest konkluzja – zgodnie z dyrektywą VAT oraz z przepisami polskiej ustawy o VAT funkcjonującej od 2004 r. czynności takie zasadniczo podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. W świetle natomiast ww. wyroku za opodatkowaną dostawę towarów powinny być uważane czynności, które dotąd za taką dostawę uznawane nie były, czyli przekształcenie użytkowania wieczystego we własność w przypadku gruntów oddanych w użytkowanie wieczyste przed 1 maja 2004 r. (czyli przed dniem obowiązywania ustawy z dnia 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług).
Zmiana w art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT polega na uzupełnieniu katalogu czynności, dla których obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (szczególny moment powstania obowiązku podatkowego) o czynności przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Dotychczas wskazany przepis dotyczył przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie, przepis nie wymieniał zatem wprost takich czynności dokonywanych z mocy prawa, brak jest jednak przesłanek do traktowania ich w odrębny sposób – wskazuje Ministerstwo. Również zatem dla czynności przeniesienia prawa własności towarów z mocy prawa za odszkodowaniem obowiązek w VAT będzie powstawał w momencie otrzymania całości lub części zapłaty z tego tytułu.
W przypadku będących przedmiotem wyroku TSUE czynności przekształcenia użytkowania wieczystego nieruchomości we własność obowiązek podatkowy powstawałby zatem z momentem otrzymania każdej opłaty rocznej i dotyczyłby otrzymanej kwoty.
Jednocześnie, zgodnie z przepisem przejściowym, stosowanie szczególnego obowiązku podatkowego miałoby miejsce w odniesieniu do czynności przeniesienia prawa własności towarów z mocy prawa w zamian za odszkodowanie dokonanych już przed dniem wejścia w życie ustawy wprowadzającej zmiany w art. 19a ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o VAT. Dotyczyłoby to kwot otrzymywanych z tego tytułu od dnia wejścia w życie zmienionej ustawy o VAT (z wyłączeniem przypadków, gdy podatek z tytułu przeniesienia prawa własności towarów z mocy prawa w zamian za odszkodowanie został rozliczony przed dniem wejścia w życie nowelizacji).
Pozwoli to, jak argumentuje Ministerstwo Finansów, na stosowanie jednolitych zasad dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT dla wszystkich czynności dokonanych z mocy prawa (art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).
Jak wspomniano powyżej, zmiana od nowego roku wprowadza jedynie nowy moment powstania obowiązku podatkowego, nie nową czynność opodatkowaną VAT. Nie zmodyfikowano definicji dostawy towarów, zgodnie z wyrokiem TSUE. Zatem, w 2022r. kontrowersje co do traktowania dla potrzeb VAT opłat przekształceniowych nadal pozostaną nierozstrzygnięte. Dotychczas, przypomnijmy, organy podatkowe stały na stanowisku, iż
- opodatkowanie opłat z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności następuje przy zastosowaniu takiej stawki, jak miało to miejsce w momencie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego;
- przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego, dla którego prawo użytkowania wieczystego ustanowiono przed 1 maja 2004 r. nie stanowi dostawy towarów ani żadnej innej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usługi – pozostaje poza zakresem ustawy o VAT (w konsekwencji pobrane opłaty, w tym z tytułu przekształcenia w prawo własności, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT).
Dotychczasową praktykę opisywaliśmy tu.
Photo by yentl jacobs on Pexels.com
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.