Ministerstwo zamierza wprowadzić do polskich przepisów możliwość uzyskania statusu podatnika podatku od towarów i usług przez grupę podatników ściśle powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Rozwiązanie to przewidują przepisy Unijne, tj. art. 11 dyrektywy 2006/112/WE. Głównym skutkiem wprowadzenia systemu grupowego rozliczania VAT, przewidzianego w dyrektywie 2006/112/WE jest umożliwienie traktowania podmiotów, którzy są ściśle powiązani pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym, nie jako odrębnych podatników VAT, lecz jako jednego podatnika. Innymi słowy, pewna liczba ściśle powiązanych ze sobą podatników ulega połączeniu w jednego nowego podatnika do celów VAT.
Grupę VAT można opisać jako prawną formę współdziałania do celów VAT. Jako szczególny rodzaj podatnika istnieje ona tylko do celów VAT. Choć każdy członek grupy zachowuje swoją formę prawną to utworzeniu grupy do celów VAT nadaje się nadrzędne znaczenie (na gruncie ustawy o VAT) w stosunku do form prawnych przewidzianych np. w prawie cywilnym lub w prawie spółek. Tak więc po przystąpieniu do grupy VAT, jakakolwiek możliwa, istniejąca jednocześnie forma prawna członka grupy traci znaczenie do celów VAT, a członek grupy staje się częścią nowego odrębnego podatnika VAT – grupy VAT.
Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy tworzący podatkową grupę kapitałową mający siedzibę w Polsce. Grupę VAT mogą również utworzyć podmioty, które tworzą PGK wraz z oddziałami podmiotów mających siedzibę poza terytorium kraju w zakresie w jakim stanowią stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.
W konsekwencji oparcia instytucji grupy VAT zasadniczo o podmioty tworzące podatkową grupę kapitałową zdefiniowaną w ustawie CIT, żeby uzyskać status podatnika w podatku od towarów i usług, w pierwszej kolejności należy spełnić warunki dla uzyskania statusu podatnika w CIT przewidziane dla PGK a następnie spełnić warunki przewidziane w ustawie o VAT.
Ministerstwo podkreśla, że warunki umożliwiające tworzenie grup VAT znajdujące się w dodawanych do ustawy o VAT regulacjach oraz możliwość dołączania do grupy VAT oddziałów podmiotów zagranicznych są elementami konstrukcji wprowadzanej instytucji grup VAT, które wynikają z regulacji Dyrektywy VAT i były istotnym elementem konsultacji z Komitetem ds. VAT. Podczas prowadzonych konsultacji Komitet ds. VAT wskazywał na konieczność ujęcia w regulacjach ustawy o VAT zarówno warunków dotyczących powiązań jak i ich definicji oraz umożliwienia wchodzenia w skład grup VAT również oddziałom podmiotów mających siedzibę poza terytorium kraju.
Dodatkowe warunki przewidziano w zmianach w ustawie o VAT. Jako pierwsze należy wymienić powiązania finansowe, które zostały określone jako posiadanie przez jeden z podmiotów tworzących grupę VAT bezpośredniego 75% udziału w kapitale zakładowym lub w tej części kapitału zakładowego pozostałych podmiotów.
Następnym zagadnieniem warunkującym możliwość powstania grupy VAT jest istnienie powiązań o charakterze ekonomicznym. Ministerstwo wskazuje, że należy rozumieć przez to nie tylko taki sam charakter głównej działalności członków grupy, ale także uzupełnianie się i współzależność prowadzonej działalności czy też prowadzenie działalności w całości lub w dużej mierze wykorzystywanej przez członków grupy. Wyklucza to sztuczne struktury podmiotów pozbawionych jakiegokolwiek znaczenia gospodarczego z możliwości uznania za jednego podatnika. Jeżeli podmioty, których działalność gospodarcza byłaby całkowicie niezwiązana mogłyby utworzyć grupę VAT, nie zaistniałby wymóg powiązań ekonomicznych określony w artykule 11 Dyrektywy VAT.
Jeśli chodzi o pierwszy wariant, powiązanie ekonomiczne należy uznać za istniejące, jeśli działalność członków grupy VAT jest tego samego rodzaju, nawet jeżeli ich działania są prowadzone w różnych sektorach gospodarki.
Komplementarna lub wzajemna działalność członków, może natomiast obejmować przypadki, gdy towary lub usługi wytwarzane przez członka grupy VAT są niezbędne do działania dla innych członków (np. firma produkująca części samochodowe dla producenta samochodów); oraz przypadki, w których towary lub usługi są konsumowane wspólnie (np. członek grupy VAT dostarczający usługi posprzedażowe produktów klientom, którzy zakupili produkty od innego członka).
Ostatni wariant, który odnosi się do działalności członków grupy VAT, którzy całkowicie lub częściowo działają na korzyść innych członków, może obejmować przypadki, w których podmiot bezpośrednio dostarcza towary lub usługi innemu członkowi, nawet jeśli działalność tego ostatniego nie jest koniecznie zależna od tych dostaw lub usług (np. usługi wsparcia administracyjnego).
Ostatnim elementem powiązań pozostają te o charakterze organizacyjnym. Całkowicie lub częściowo dzielone struktury zarządzania skutkują podejmowaniem decyzji w grupie VAT przez jeden podmiot, który zapewnia strategiczne przywództwo dla całej grupy VAT będącej już w rozumieniu VAT pojedynczym podatnikiem. Obecność takiego podmiotu zarządzającego w całej grupie VAT można ustalić na podstawie jego miejsca w hierarchii (np. dzielone kierownictwo najwyższego szczebla) lub rodzaju działań o których ma prawo decydować (np. wspólnego zarządzania sprawami prawnymi lub zagadnieniami finansowymi). Podmiot taki powinien być w stanie narzucić swoją wolę innym członkom grupy VAT podlegającym jakiejś formie nadzoru i rozliczalności.
Powiązania finansowe, ekonomiczne i organizacyjne muszą istnieć w trakcie zawiązywania grupy VAT oraz nieprzerwanie przez okres na jaki powstała.
Podczas całego okresu istnienia grupy VAT zachodzić muszą wszystkie trzy typy powiązań.
W celu utworzenia grupy VAT grupa podatników zawierać będzie w formie pisemnej umowę o jej utworzeniu. Umowa ta:
- wskazuje nazwę podatnika zawierającą dodatkowe oznaczenie „grupa VAT” lub „GV”;
- wskazuje podmioty tworzące grupę VAT oraz wysokość ich kapitału zakładowego;
- wskazuje, który z podmiotów będzie przedstawicielem grupy VAT;
- informuje o udziałowcach (akcjonariuszach) i wysokości ich udziału w kapitale zakładowym podmiotów tworzących grupę VAT, posiadających co najmniej 5% udziałów (akcji) tych podmiotów;
- określa czas trwania umowy równoznaczny terminowi na jaki zawarto umowę o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej tworzonej przez podmioty, które utworzyły grupę VAT – przekłada się to na konieczność podejmowania decyzji o wspólnym rozliczeniu w ramach grupy VAT już na etapie tworzenia PGK, gdyż grupa VAT może zostać utworzona tylko na ten sam okres na jaki podmioty ją tworzące utworzyły PGK.
Umowa w celu rejestracji grupy VAT jako podatnika musi zostać załączona przez przedstawiciela grupy VAT do zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy o VAT. Właściwym dla rejestracji i opodatkowania podatkiem grupy VAT jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla podatkowej grupy kapitałowej złożonej z podmiotów, które utworzyły grupę VAT w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.
W celu umożliwienia organom podatkowym monitorowania sytuacji grupy VAT przedstawiciel grupy VAT został zobowiązany do zgłaszania naczelnikowi urzędu skarbowego zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika podatku w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności.
Projekt przewiduje, że do przedłużenia okresu funkcjonowania grupy VAT wymagane jest zawarcie nowej umowy podlegającej zgłoszeniu do właściwego naczelnika urzędu skarbowego na 30 dni przed wygaśnięciem poprzedniej umowy oraz dalsze spełnianie przez podmioty tworzące grupę przesłanek, od których uzależnione jest jej funkcjonowanie.
Grupa VAT traci status podatnika w przypadku, gdy przestanie spełniać warunki, od których uzależnione jest jej funkcjonowanie (wynikające z ust. 1-5) lub upłynie termin na jaki została zawarta umowa o jej utworzeniu.
Fundamentalny charakter dla funkcjonowania grup VAT ma regulacja przewidująca, że dostawy towarów i świadczenie usług przez podmioty należące do tej grupy nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu. Oznacza to neutralność podatkową wewnątrz grupy VAT. Wiąże się to z obopólnymi korzyściami zarówno dla podmiotów wchodzących w skład grupy VAT jak i dla administracji podatkowej. Takie korzyści to m.in. mniej dokumentów do analizy dzięki mniejszej liczbie plików JPK_VAT zawierających w sobie deklarację VAT i ewidencję, brak analizy odliczenia VAT wewnątrz grupy i brak faktur wewnętrznych w ramach grupy (wystarczy wystawienie np. noty księgowej). Jest to szczególnie korzystne dla podmiotów, które w ogóle nie odliczają VAT naliczonego lub odliczają VAT naliczony w części. Zaletą zawiązania grupy VAT jest jej korzystny wpływ na płynność finansową należących do niej podmiotów. Ponadto dla obrotów wewnątrzgrupowych wyłączone zostaje stosowanie mechanizmu podzielonej płatności.
Konsekwencją bytu grupy VAT jest uznanie, że dostawy towarów i świadczenie usług przez podmiot należący do tej grupy w stosunku do podmiotu do niej nienależącego uważa się za dokonane przez tę grupę. Zasada ta funkcjonuje również w drugą stronę co oznacza, że dostawy towarów i świadczenie usług na rzecz podmiotu należącego do grupy VAT przez podmiot do niej nienależący uważa się za dokonane na rzecz tej grupy.
Podobnie dostawy towarów i świadczenie usług przez oddział tworzący grupę VAT na rzecz swojego miejsca siedziby działalności gospodarczej lub swojego oddziału położonych poza terytorium kraju uważa się za dokonane przez grupę VAT na rzecz podmiotu, który do niej nie należy. Natomiast dostawy towarów i świadczenie usług na rzecz oddziału tworzącego grupę VAT przez jego miejsce siedziby działalności gospodarczej lub jego oddział położonych poza terytorium kraju uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy. Dostawy towarów i świadczenie usług na rzecz oddziału tworzącego grupę VAT, założoną w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, przez jego miejsce siedziby działalności gospodarczej lub jego oddział położonych na terytorium kraju uważa się za dokonane na rzecz grupy VAT założonej w innym państwie członkowskim przez podmiot spoza tej grupy. Dostawy towarów i świadczenie usług przez oddział tworzący grupę VAT założoną w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej na rzecz jego miejsca siedziby działalności gospodarczej lub jego oddziału położonych na terytorium kraju uważa się za wykonane przez grupę VAT założoną w innym państwie członkowskim na rzecz podmiotu spoza tej grupy. Regulacje powyższe realizują tezy zawarte w orzeczeniu TSUE z dnia 17 września 2014, sygn. C-7/13 Skandia America Corp.
Dla celów kontrolnych przewidziano obowiązek ewidencjonowania w formie elektronicznej czynności wewnątrz grupy VAT. Ewidencja ta będzie miała charakter uproszczony obejmując następujące dane: nazwę i NIP nabywcy, datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi, nazwę (rodzaj) towaru lub usługi, miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług oraz kwotę należności ogółem. Ewidencja będzie składana organowi podatkowemu na żądanie.
Prawo do odliczenia VAT grupy ustalać się zaś będzie z uwzględnieniem czynności wykonywanych przez wszystkie podmioty należące do grupy na rzecz podmiotów spoza tej grupy. Dla ustalenia prawa do odliczenia nie są natomiast brane pod uwagę czynności realizowane pomiędzy członkami grupy VAT.
Stworzenie grupy VAT i możliwość wspólnego rozliczania podatku jest rozwiązaniem szczególnie korzystnym z perspektywy grup kapitałowych, które prowadzą działalność zasadniczo zwolnioną z podatku VAT, ponosząc przy tym wysokie koszty nabycia towarów i usług opodatkowanych. Przykładowo, dla sektora finansowego, który ze względu na brak prawa do odliczenia podatku ponosi znaczący ekonomiczny ciężar podatku VAT, stworzenie grupy VAT będzie rozwiązaniem przynoszącym realne oszczędności związane np. z brakiem konieczności opodatkowywania VAT usług i towarów nabywanych od podmiotów z tej samej grupy VAT – którego nie można było do tej pory odliczyć. Korzystanie z konstrukcji grup VAT może zatem ograniczyć wartość VAT, który nie mógł być odliczony i stawał się realnym kosztem tej działalności – zakup od członka grupy odbędzie się bez opodatkowania VAT.
Photo by SevenStorm JUHASZIMRUS on Pexels.com
Więcej na ten temat na stronach MF.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.