Opublikowano raport Najwyższej Izba Kontroli o stanie organizacji Krajowej Administracji Skarbowej. Zasadniczo, NIK pozytywnie ocenia celowość przeprowadzenia reformy administracji celno-skarbowej w Polsce. Skonsolidowanie służb celnych i skarbowych stworzyło, zdaniem NIK, warunki do poprawy efektywności całego systemu poboru danin publicznych. Zidentyfikowane przez NIK nieprawidłowości i uchybienia w procesie przygotowania i przeprowadzania reorganizacji wpłynęły na funkcjonowanie KAS w pierwszym okresie jej działania i spowodowały potrzebę zmian dostosowujących. Nie spowodowało to jednak, zdaniem NIK, ujemnych skutków dla stanu finansów publicznych. Odnotowany wzrost dochodów podatkowych, co było jednym z oczekiwanych efektów konsolidacji to, zdaniem NIK, efekt zarówno zmian systemowych, jak również dobrej koniunktury w gospodarce. Jednak, odnotowano istotny spadek kwot wyegzekwowanych w postępowaniu egzekucyjnym oraz kwot objętych tytułami wykonawczymi. Największe zastrzeżenia NIK budzi obszar szeroko rozumianych spraw kadrowych.
Dochody podatkowe zrealizowane w pierwszej połowie 2018 r. wyniosły 197 121,7 mln zł i były o 27,5% wyższe od dochodów podatkowych uzyskanych w pierwszej połowie 2016 r., a dochody z podatku od towarów i usług były o 34% wyższe.
W pierwszej połowie 2018 r. odnotowano 30% wzrost kwoty wyegzekwowanych zaległości podatkowych, w tym głównie z tytułu podatku od towarów i usług (o 33,4%), podatku dochodowego od osób fizycznych (o 46,6%) oraz podatku dochodowego od osób prawnych (o 57,4%).
NIK zauważa, że większość problemów prawnych i organizacyjnych było w dużej mierze następstwem uregulowań zawartych w ustawach. W ocenie NIK, poza stwierdzonymi w kontroli nieprawidłowościami i uchybieniami, Minister Finansów przeprowadził proces konsolidacji służb celnych i skarbowych zgodnie z przepisami tych ustaw. Oceniając stan organizacji Krajowej Administracji Skarbowej, Najwyższa
Izba Kontroli przeanalizowała zarówno założenia przyjętego modelu powołanej KAS, jak również sposób zaplanowania i przeprowadzenia reorganizacji w Ministerstwie Finansów oraz w ośmiu izbach administracji skarbowej i ośmiu urzędach skarbowych.
W wyniku reformy w jednostkach KAS zatrudnienie ogółem nie uległo istotnej zmianie, natomiast sam proces kształtowania kadr wzbudził liczne kontrowersje. Ustawowe kryteria brane pod uwagę przy składaniu pisemnych ofert określających nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby w KAS były sformułowane w sposób ogólny, wyniki kontroli NIK wskazują na występowanie przypadków ich pomijania. Efektem tego było poczucie niesprawiedliwości wielu osób, którym nie przedłożono propozycji pracy lub służby albo zmieniono warunki na mniej korzystne lub przekształcono stosunek służbowy w stosunek pracy – tzw. „ucywilnianie”. Skutkowało to licznymi postępowaniami które toczyły się i toczą przed sądami administracyjnymi i sądami powszechnymi. Mając na uwadze zakres i złożoność wprowadzanych zmian, uwagę zwra również czas, w jakim przeprowadzono reformę, tj. trzymiesięczne vacatio legis oraz czas jaki mieli kierownicy nowo powstałych jednostek, w szczególności Dyrektorzy IAS na analizę posiadanych zasobów kadrowych w kontekście powierzonych im zadań (trzy miesiące). W ocenie NIK, czas, w jakim przeprowadzono reformę, utrudniał rzetelne rozpoznanie potrzeb, co z kolei rodziło ryzyko uchybień i nieprawidłowości przy podejmowanych w tym zakresie działaniach i decyzjach.
Pomimo tych ograniczeń urzędy skarbowe w większości przypadków zostały należycie przygotowane do realizacji przejętych z izb celnych zadań, zostały też zapewnione odpowiednie warunki i zasoby kadrowe dla prawidłowego funkcjonowania komórek egzekucyjnych oraz podatku akcyzowego i podatku od gier.
Istotne nieprawidłowości NIK stwierdziła w realizacji zadań przez Centrum Organu Wierzyciela w Trzecim Urzędzie Skarbowym w Szczecinie. Kierownictwo IC, a następnie IAS w Szczecinie, mając wiedzę o zidentyfikowanych problemach z rzetelną i terminową realizacją zadań przez COW od początku jego istnienia, nie podjęło skutecznych działań, które wyeliminowałyby zidentyfikowane problemy w funkcjonowaniu COW przed konsolidacją służb celnych i skarbowych, co doprowadziło do dalszego ich pogłębienia. Miało to również negatywny wpływ na skuteczność windykacji należności scentralizowanych oraz realizację tytułów wykonawczych i ściągalność tych należności.
W ramach przygotowań do wdrożenia reformy Szef KAS opracował i przekazał jednostkom podległym wytyczne i wskazówki, a także powołał koordynatorów do utworzenia i organizacji KAS w poszczególnych województwach. Określone i przekazane zostały również modele struktur organizacyjnych izb administracji skarbowej, urzędów skarbowych i urzędów celno-skarbowych a także wskazówki i wytyczne w zakresie obsady etatowej niektórych komórek organizacyjnych oraz limity etatów dla funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej w strukturach poszczególnych izb administracji skarbowej. Nie zapobiegło to jednakże wystąpieniu braków i niejasności w regulacjach dotyczących zadań w obszarze podatku akcyzowego i podatku od gier.
Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę, że na dzień 1 marca 2017 r. struktura organizacyjna jednostek KAS, w tym MF, nie została w pełni ukształtowana. Nie przeprowadzono pełnej analizy potrzeb kadrowych w poszczególnych jednostkach KAS, między innymi w zakresie funkcjonariuszy służby Celno-Skarbowej, dla których limity etatów zwiększane były zarówno przed wdrożeniem KAS (w lutym 2017 r.), jak również zaraz po wdrożeniu (w marcu 2017 r.). Jak wynika z ustaleń kontroli, określenie liczby etatów na poszczególne IAS oraz komórki KAS w MF nastąpiło po określeniu przekazanych przez Szefa KAS modeli struktur organizacyjnych tych jednostek, przy czym obsada etatowa poszczególnych IAS w większości przypadków wynikała z sumowania etatów jednostek funkcjonujących przed 1 marca 2017 r.
W ocenie NIK, przyjęty przez Ministerstwo Finansów moment przeprowadzenia analizy potrzeb kadrowych po 1 września 2017 r. nie dawał możliwości wykorzystania jej wyników jako bazy dla dyrektorów jednostek organizacyjnych KAS do podejmowania decyzji o kształcie obsady kadrowej kierowanych przez nich struktur, które to decyzje musiały zostać podjęte, co do zasady, do 31 maja 2017 r.
Z raportem można zapoznać się pod linkiem
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.