15 listopada 2018r. NSA wydał wyrok o sygn. I FSK 832/18 w sprawie odliczenia VAT od inwestycji dokonywanych przez Zarząd Transportu Miejskiego (związanych z działalnością tej jednostki) który wpisuje się w spór o to czy samorządy mają obowiązek stosowania jedynie tzw. prewspółczynnika VAT (jak twierdzi fiskus) czy też mogą odliczać VAT według innych metod. Wyrok jest kluczowy dla wszystkich jednostek sektora finansów publicznych, które obecnie konfrontują się z niezwykle restrykcyjnym podejściem organów podatkowych, odmawiających odliczenia VAT w sposób, który jednostka uzna za właściwy dla swojej struktury działalności.
Sprawa dotyczyła Gminy Miasta Rzeszowa i jego jednostki Zarządu Transportu Miejskiego (ZTM). Zgodnie ze Statutem ZTM, przedmiotem jego działalności jest planowanie, organizowanie i zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. Przychody osiągane przez ZTM są zróżnicowane na przychody z tytułu czynności opodatkowanych VAT oraz przychody z tytułu czynności nieobjętych zakresem ustawy o VAT.
Do pierwszej z wskazanych grup, należy zaliczyć przychody m.in. z tytułu: sprzedaży usług komunikacji miejskiej, dzierżawy dworca, dzierżawy taboru autobusowego czy dzierżawy miejsc pod reklamę na wiatach przystankowych. Natomiast czynności nieobjęte zakresem ustawy o VAT będą generować m.in. opłata dodatkowa za jazdę bez biletu, zwrot kosztów sądowych i komorniczych, odszkodowania od ubezpieczyciela, opłata za wydanie przewoźnikom zezwoleń na przewóz osób czy też opłata z tytułu udostępniania przewoźnikom przystanków i dworca.
W ocenie Miasta, nie będzie ono zobowiązane do stosowania pre-współczynnika przy dokonywaniu odliczenia podatku naliczonego od zakupów dokonywanych przez ZTM i związanych z działalnością tej jednostki.
Zdaniem jednak Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, czynności prawne, polegające na pobieraniu opłat z tytułu korzystania z przystanków i dworca, należą do imperium uprawnionego organu zarządzającego daną drogą publiczną i infrastrukturą jej towarzyszącą, który wyposażony w kompetencje do orzekania w tych sprawach, realizuje zadania publiczne, wynikające z ustawowego powołania do pełnienia funkcji zarządcy dróg. Pobieranie przez samorząd opłat (daniny publicznej) za korzystanie z przystanków i dworców komunikacyjnych jest przejawem wykonywania władztwa publicznego. Tak więc w świetle art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, jednostka samorządowa nie jest w tym przypadku podatnikiem podatku od towarów i usług. Tym samym należy wskazać, że w zakresie w jakim przystanki i dworzec są udostępniane za opłatą wynikającą z przepisu art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie drogowym, infrastruktura ta nie jest wykorzystywana przez Wnioskodawcę do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. W konsekwencji czynności udostępniania przystanków i dworca, za które pobierana jest opłata należy uznać za działalność inną niż działalność gospodarcza. Zatem w analizowanej sprawie, przystanki i dworzec udostępniane odpłatnie przewoźnikom wykorzystywane będą do działalności innej niż działalność gospodarcza.
Dokonując zatem odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do zakupów dokonywanych przez ZTM i związanych z działalnością tej jednostki, których przypisanie do działalności gospodarczej nie będzie możliwe Miasto zobowiązane jest do stosowania tzw. pre-współczynnika, o którym mowa w art. 86 ust. 2a ustawy o VAT.
Obie instancje sądowe zgodziły się jednak ze stanowiskiem Miasta i uznały, że przychody z tytułu opłat za udostępnianie przewoźnikom przystanków i dworca powinny być uznane za działania towarzyszące opodatkowanej działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług w zakresie transportu zbiorowego i związane z tą działalnością, a nie stanowiące odrębnej sfery działalności gminy. Sytuacje, które nie generują opodatkowania VAT „towarzyszą” działalności gospodarczej i nie stanowią obok niej odrębnego przedmiotu działalności podatnika. Nie podlegają one opodatkowaniu VAT, jednakże ich występowanie nie oznacza, że u podatnika występują czynności wykonywane poza działalnością gospodarczą. Dla określenia skutków, jakie czynności te mogą wywoływać w zakresie podatku od towarów i usług trzeba dokonać oceny, czy czynności te należy uznać za odrębny, obok działalności gospodarczej, przedmiot działalności podatnika, czy też czynności te „towarzyszą” działalności gospodarczej.
Przystanki nie są budowane, utrzymywane i modernizowane celem uzyskiwania wpływów z opłat od przewoźników. Przewoźnicy mogą jedynie korzystać z tych przystanków, które zostały wybudowane w celu zapewnienia komunikacji miejskiej. Jednocześnie za korzystanie z tych przystanków ponoszą opłaty, które stanowią dochód gminy. Gdyby nie zasadnicza opodatkowana działalność w zakresie transportu zbiorowego i związane z tym obowiązki utrzymywania przystanków i dworca, gmina nie pobierałaby przedmiotowych opłat. Fakt poboru opłat publicznoprawnych nie wyłącza zatem możliwości uznania, że przystanki i dworce są w całości wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej.
Zdaniem NSA, wydatki na wybudowanie przystanków są ponoszone w związku ze świadczeniem usług transportowych, a nie z poborem opłat przystankowych. W konsekwencji , Gmina Miasto Rzeszów nie będzie miała obowiązku stosowania pre-współczynnika, o którym mowa w art.86 ust.2 a ustawy o VAT.
Sprawa jest istotna dla wszystkich jednostek sektora finansów publicznych, którym obecnie organy podatkowe nakazują zawsze stosować niekorzystny dla nich prewspółczynnik. Należy przy tym wskazać, iż w sytuacji przeciętnej gminy wynosi on kilka, góra kilkanaście procent.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.