Od kilku tygodni Ministerstwo Finansów przedstawia poszczególne elementy reformy podatkowej. Niektóre ze zmian omawialiśmy już w naszych poprzednich wpisach. Wczoraj wieczorem opublikowano jednak kilka nowości – w tym zmiany w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Jedną z nich jest wyposażenie organów KAS w dodatkowe narzędzie kontroli – tj. instytucja tzw. „nabycia sprawdzającego”. Fiskus weryfikować będzie przedsiębiorców pod kątem wywiązywania się przez nich z obowiązków związanych z kasami fiskalnymi. O takim rozwiązaniu Ministerstwo wspominało w latach poprzednich, jednak obecnie znamy już konkretne założenia ustawowe. Nabycie sprawdzające będzie obejmowało zbadanie prawidłowości ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej oraz wydawanie nabywcy paragonu fiskalnego, co w praktyce będzie dotyczyło sprawdzenia czy paragon został wystawiony zgodnie z przepisami prawa, np. w momencie sprzedaży, otrzymania zapłaty. Na cele kontrolowanych zakupów utworzony będzie specjalny fundusz.
Dla potrzeb tej instytucji prawnej Ministerstwo proponuje dodać do ustawy o KAS rozdział 1b pt. „Nabycie sprawdzające”. Art. 94k – określać ma, na czym polega nabycie sprawdzające. Nabycie sprawdzające dotyczyć będzie sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego poprzez dokonanie przez organ podatkowy zakupu towaru lub usługi. Czynność ta nie będzie miała charakteru kontroli podatkowej ani kontroli celno-skarbowej w rozumieniu obowiązujących przepisów, dzięki czemu – zdaniem MF – będzie mniej sformalizowana, a tym samym szybka do przeprowadzenia i nieuciążliwa dla podatników. Nie będzie to wykluczać możliwości przeprowadzenia w podmiotach obowiązanych do ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących kontroli celno-skarbowej lub kontroli podatkowej w zakresie prawidłowości realizacji obowiązku ewidencjonowania (odpowiednio art. 54 ust. 1 pkt 1, art. 62 ust. 5 pkt 3 ustawy o KAS).
Nabycie sprawdzające będzie obejmowało sprawdzenie prawidłowości ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej (pkt 1) oraz wydawanie nabywcy paragonu fiskalnego (pkt 2), co w praktyce będzie dotyczyło sprawdzenia czy paragon został wystawiony zgodnie z przepisami prawa, np. w momencie sprzedaży, otrzymania zapłaty. Przepis został skonstruowany w taki sposób, żeby wprost wskazać, że nabycie będzie dotyczyło wyłącznie ewidencjonowania i wydawania paragonów fiskalnych, co jest sankcjonowane w art. 62 § 4
i 5 kks.
Dodatkowo, projektodawca wskazuje, że nabycie sprawdzające jest samoistną instytucją i kończy się
w przypadku braku naruszenia przepisów – notatką, albo mandatem i protokołem, o ile takie
naruszenia wystąpią. Nie wyklucza się wszczęcia po nim kontroli, czy postępowania podatkowego, jeżeli organy KAS będą miały przesłanki do takich działań, np. w sytuacji gdy po analizie przekazanego materiału dowodowego, komórki odpowiedzialne za analizę ryzyka stwierdzą, że zaistniały przesłanki do podjęcia dalszych kroków.
Sprawdzającym będzie mógł być pracownik urzędu skarbowego albo funkcjonariusz pełniący służbę w urzędzie celnoskarbowym. MF proponuje aby czynność nabycia sprawdzającego przeprowadzana była na podstawie stałego upoważnienia udzielonego przez naczelnika urzędu skarbowego lub przez naczelnika urzędu celno-skarbowego i legitymacji służbowej.
W toku nabycia sprawdzającego sprawdzającemu przysługiwać będzie uprawnienie do legitymowania sprawdzanego lub ustalania w inny sposób tożsamości osób w zakresie niezbędnym na potrzeby tego nabycia. Przepis ten reguluje uprawnienie sprawdzających do ustalania tożsamości sprawdzanych analogicznie do uprawnienia określonego w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o KAS, np. poprzez przywołanie funkcjonariusza Policji.
Niezwłocznie po dokonaniu nabycia towaru lub usługi i sprawdzeniu wywiązywania się z obowiązków ewidencjonowania sprzedaży i wydawania paragonu, pracownik lub funkcjonariusz okazywał będzie sprawdzanemu legitymację służbową oraz poinformował o dokonaniu nabycia sprawdzającego i pouczał sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach. Na żądanie sprawdzanego, sprawdzający okaże mu również stałe upoważnienie do dokonania nabycia sprawdzającego.
Zaś w art. 94p uregulowano zasady zwrotu towarów. Towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego, w tym paragon fiskalny – o ile taki został wydany – podlegać będzie niezwłocznie zwrotowi, zgodnie z przyjętą regułą obustronnego zwrotu towaru i uiszczonej przez sprawdzającego ceny. Jednak przewiduje się wyjątek od zasady zwrotu towaru, wskazując, że towar nie będzie podlegał zwrotowi, gdy z uwagi na rodzaj towaru lub jego szczególne właściwości, nie byłaby możliwa jego ponowna sprzedaż. Wprowadzenie dodatkowej przesłanki dotyczącej „szczególnych właściwości” uzasadnione jest faktem, że warunek dotyczący rodzaju towaru nie jest wystarczający do określenia, czy towar może być ponownie sprzedany (np. z uwagi na rodzaj opakowania lub właściwość, np. lody). W takiej sytuacji towar będzie mógł być pozostawiony w miejscu jego nabycia za zgodą sprawdzanego. Rozwiązanie takie umożliwi prowadzenie nabycia sprawdzającego, m.in. w branży gastronomicznej, gdzie z uwagi na rodzaj towaru, co do zasady, nie jest możliwa ponowna jego sprzedaż. Przy takim rozwiązaniu na przedsiębiorcę nie jest przerzucone ryzyko straty (zapłata za towar następuje).
Jednakże, nie nastąpi zwrot towaru, gdy ten będzie stanowił dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego podlegającego zatrzymaniu, zajęciu albo zabezpieczeniu na podstawie odrębnych przepisów. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas, gdy w toku nabycia sprawdzającego dojdzie do ujawnienia czynu zabronionego, a nabyty
towar będzie stanowił dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego (np. art. 66 kks – wadliwe oznakowanie wyrobów akcyzowych, art. 305 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej – podrabianie znaków towarowych).
Projektowany przepis art. 94q określa obowiązki sprawdzanego. W pkt 1 wskazuje,
że sprawdzany ma obowiązek przyjąć zwracany towar, następnie jest zobowiązany
do przyjęcia paragonu fiskalnego wydany do transakcji jego sprzedaży (pkt 2) oraz do zwrotu
zapłaty otrzymanej za zwracany albo zatrzymany, zajęty albo zabezpieczony towar (pkt 3).
Jednocześnie, wprowadzono sankcje w Kodeksie karnym skarbowym za niewykonanie którejkolwiek z tych czynności (art. 83 § 1a Kks).
Usługa wykonana nie będzie podlegała zwrotowi. Jednakże, gdy za usługę nabytą w toku nabycia sprawdzającego zapłacono z góry (co może się zdarzyć w obrocie gospodarczym) sprawdzany będzie obowiązany do zwrotu zapłaty, gdy usługa ta nie została de facto wykonana. Gdy w ramach usługi otrzymuje się również towar (np. gdy usługa obejmuje wykonanie mebla) to należy go traktować jako integralną część usługi niepodlegającą zwrotowi.
W celu dokumentowania czynności nabycia sprawdzającego sprawdzający sporządzał będzie notatkę, gdy podatnik będzie prawidłowo wykonywał obowiązki ewidencyjne. Notatka ta będzie zawierała tylko niezbędne da, stąd należało będzie w niej podać:
a) datę i miejsce (adres) dokonania nabycia sprawdzającego,
b) dane o sprawdzanym, np. NIP, nazwę (firmę),
c) wartość sprzedaży brutto, w tym kwotę należnego podatku od towarów i usług,
wykazanych na paragonie fiskalnym,
d) numer paragonu fiskalnego oraz numer unikatowy kasy rejestrującej,
e) dane osób dokonujących czynności nabycia sprawdzającego.
Zaś obligatoryjnie sporządzany będzie protokół, np. w przypadku gdy zostaną stwierdzone nieprawidłowości lub sprawdzany odmówi przyjęcia zwracanego towaru, czy też nie będzie mógł być on zwrócony.
W toku nabycia sprawdzającego dla potrzeb dokumentowania tej czynności stosowany będzie art. 64 ust. 1 pkt 10 ustawy o KAS. Dokumentacja przebiegu czynności sporządzana będzie poprzez wykonywanie szkiców, kopiowanie, filmowanie, fotografowanie oraz dokonywanie nagrań dźwiękowych.
Co więcej, do nabycia sprawdzającego nie będzie się stosować przepisów rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, o ograniczeniu kontroli działalności gospodarczej z uwagi na szczególny charakter tej czynności.
Fiskus uważa, iż takie uprawnienie jest niezbędne, gdyż w obrocie gospodarczym identyfikowana jest duża skala zjawisk związanych z nieprzestrzeganiem obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej. Prowadzi to do utrzymywania się zjawiska tzw. szarej strefy, które oznacza utratę wpływów dla Skarbu Państwa i jest bardzo szkodliwe dla przedsiębiorców, zaburzając zasady równej konkurencji. Dążąc do eliminacji ww. niepożądanych zjawisk niezbędne jest wyposażenie organów Krajowej Administracji Skarbowej w dodatkowe narzędzia kontroli przestrzegania przepisów prawa podatkowego, a także wprowadzenie skutecznych narzędzi prewencji.
Resort Finansów argumentuje, że rozwiązanie dotyczące realizowania władczych uprawnień organu na gruncie prawa do nabycia towaru lub usługi a następnie zwrotu, nie jest rozwiązaniem nowym. Wzorowane jest bowiem na rozwiązaniu od lat funkcjonującym w polskim systemie prawnym (np. ustawa o Inspekcji Handlowej).
Obecnie, przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (art. 62 ust. 5 pkt 3) przewidują prowadzenie kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej w zakresie prawidłowości realizacji obowiązku ewidencjonowania obrotu za pomocą kas rejestrujących. Kontrola w tym zakresie prowadzona jest jednak na zasadach ogólnych. Przepisy te w istotny sposób utrudniają faktyczne sprawdzenie wywiązywania się podatników z obowiązku rejestrowania sprzedaży, poprzez dokonanie przez organ podatkowy zakupu towaru lub usługi. W związku z czym brak jest – zdaniem Ministerstwa – adekwatnych narzędzi mających na celu eliminowanie procederu niewywiązywania się podatników z obowiązków ewidencjonowania każdej sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej.
Mając powyższe na uwadze, Ministerstwo dostrzega konieczność wprowadzenia mechanizmów, które z jednej strony pozwolą lepiej chronić podatników przed skutkami nieuczciwej konkurencji, z drugiej zaś pozwolą na jeszcze skuteczniejsze ujawnianie, eliminowanie z obrotu gospodarczego nierzetelnych zachowań i ich penalizację.
Link do projektu
Photo by Tim Samuel on Pexels.com
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.