Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie wydał 1 lipca 2020r. orzeczenie istotne dla tych samorządów, które zainwestowały w systemy rowerów miejskich. Odzyskanie VAT od wydatków na stworzenie sieci rowerowych będzie możliwe w pełnej wysokości – stwierdził Sąd. Miasto może też, zdaniem WSA, odliczać VAT na bieżąco od kosztów administrowania systemem. Niestety, w podobnych sprawach, organy podatkowe stoją na stanowisku, że odzyskanie podatku możliwe jest jedynie do wysokości prewspółczynnika, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (dalej: rozporządzenie o prewspółczynniku). Fiskus zaklasyfikował nieodpłatne wykorzystanie roweru przez klienta, w ramach bezpłatnego limitu, do reżimu publicznoprawnego, co skutkowało ograniczeniem odliczenia.
Sprawa dotyczyła Gminy, która rozważała odliczenie VAT od wydatków związanych z realizacją inwestycji pn. „Rozwój zrównoważonej mobilności miejskiej w K.”, w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Z. 2014-2020. W wyniku projektu powstała sieć stacji rowerowych wraz z kompletnym wyposażeniem, która będzie wykorzystywana do odpłatnego wypożyczania rowerów na rzecz zainteresowanych podmiotów. Wydatki związane z realizacją inwestycji zostały udokumentowane wystawianymi przez dostawców/wykonawców na rzecz miasta fakturami VAT, na których miasto oznaczone jest jako nabywca tych towarów i usług.
Zgodnie z regulaminem, aby korzystać z systemu wypożyczania roweru miejskiego zainteresowany podmiot gospodarczy/osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej jest/będzie zobowiązany/na do rejestracji w systemie informatycznym i akceptacji regulaminu korzystania z rowerów miejskich. Dodatkowo, konieczne jest/będzie dokonanie zapłaty tzw. opłaty inicjalnej, która jest/będzie niezbędna do aktywacji konta i wypożyczenia roweru miejskiego. Wpłacona kwota jest/będzie wykorzystywana jako zapłata za korzystanie z roweru miejskiego, gdy użytkownik wypożyczy rower na czas powyżej 20 albo 40 minut. Zgodnie bowiem z cennikiem, w celu zachęcenia mieszkańców i turystów do korzystania z rowerów, pierwsze 20 albo 40 minut jest/będzie bezpłatne. Majątkiem, który powstał w ramach inwestycji, administruje/będzie administrować podmiot zewnętrzny – N. P. S.A. Na podstawie zawartego z miastem porozumienia, spółka ma świadczyć usługę zewnętrznego operatora systemu bezobsługowej wypożyczalni rowerów „K. R. M.” wraz z usługami towarzyszącymi, w tym m.in. konserwacją i naprawami. Opłaty wpłacane przez użytkowników wypożyczalni rowerów są/będą uiszczane na rachunek bankowy spółki, która następnie przekazuje/będzie przekazywać je do miasta w formie przelewu bankowego w ujęciu tygodniowym, tj. pierwszego dnia roboczego następującego po danym tygodniu. Jednocześnie, spółka jest/będzie zobowiązana do prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu własnej kasy fiskalnej w imieniu i na rzecz miasta, w sytuacji gdy nie zostaną spełnione przesłanki do zastosowania zwolnienia z obowiązku ewidencji obrotu na kasach fiskalnych. Udokumentowanie wpływów z tytułu opłat za korzystanie przez użytkowników, będących osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, z wypożyczalni rowerów miejskich odbywa się/będzie się odbywało na podstawie elektronicznego zestawienia wszelkich wypożyczeń z danego okresu rozliczeniowego, przygotowanego przez spółkę i doręczonego do miasta. Dodatkowo, spółka przedstawi miastu dane za określony miesiąc, uwzględniające m.in. liczbę klientów korzystających z systemu wypożyczalni rowerów miejskich, statystykę podróży, wielkość wpływów, w tym również z opłat inicjalnych. Dla celów podatkowych, zestawienie jest podstawą do wykazania podatku należnego po stronie miasta. Jednocześnie, w przypadku podmiotów gospodarczych korzystających z rowerów miejskich zostaną wystawione przez miasto faktury VAT, które również zostaną uwzględnione w ewidencji VAT. Miasto za świadczone przez spółkę usługi, w zakresie administrowania majątkiem powstałym w ramach inwestycji, otrzymuje co miesiąc faktury z wykazanym podatkiem VAT.
Miasto uznało, że przysługiwać mu będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków bieżących oraz inwestycyjnych związanych z infrastrukturą, która powstała w ramach inwestycji, w pełnej wysokości. Infrastruktura ta bowiem jest/będzie związana wyłącznie z działalnością opodatkowaną.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał jednak stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Dyrektor stwierdził, że na gruncie podatku od towarów i usług nie występują czynności częściowo odpłatne. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Tym samym, całe świadczenie wnioskodawcy, pomimo że wynagrodzenie obliczane jest od 21 lub 41 minuty używania przez klienta roweru, jest świadczeniem odpłatnym, dlatego w przypadku udostępnienia roweru na łączny czas przekraczający 20 lub 40 minut, wnioskodawca wykonuje czynności stanowiące odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u., które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 up.t.u.
Odnośnie zaś do kwestii udostępniania nieodpłatnie rowerów na czas nieprzekraczający 20 lub 40 minut, organ przywołał brzmienie art. 8 ust. 2 u.p.t.u. i wyjaśnił, że w pewnych, ściśle określonych przypadkach, również nieodpłatne świadczenie usług należy uznać za spełniające definicję odpłatnego świadczenia usług, które na podstawie art. 5 ust. 1 u.p.t.u., podlega opodatkowaniu.
Powołując się dalej na przepis art. 15 ust. 6 u.p.t.u. organ stwierdził, że wypożyczanie rowerów miejskich wynika z realizacji przez miasto zadań własnych, tj. działalności wynikającej z obowiązków publicznych (ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej), czyli zadań własnych, które miasto jest obowiązane wykonywać na podstawie przepisów regulujących działanie jednostek samorządu terytorialnego. Dlatego, wykonywanie zadań własnych w oparciu o reżim publicznoprawny, nie może być podstawą do zastosowania wobec miasta art. 8 ust. 2 u.p.t.u., a tym samym nie występuje po stronie miasta możliwość naliczania podatku należnego z tytułu nieodpłatnego wypożyczania rowerów. Zatem, w przypadku nieodpłatnego wypożyczania rowerów w czasie do 20 lub 40 minut nie znajdzie zastosowania dyspozycja art. 8 ust. 2 u.p.t.u., a tym samym czynność ta nie będzie opodatkowana podatkiem.
Organ wskazał jednak na przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników (Dz.U. z 2015 r. poz. 2193) i stwierdził, że skoro infrastruktura będzie wykorzystywana zarówno do działalności opodatkowanej oraz do działalności niepodlegającej opodatkowaniu, to nie można przyznać miastu pełnego prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdyż poza czynnościami opodatkowanymi (odpłatny wynajem rowerów) miasto wykonuje także czynności, które nie generują podatku należnego, dlatego miasto powinno dokonać wyliczenia kwoty podatku naliczonego przypisanego do działalności gospodarczej, zgodnie z art. 86 ust. 2a-2h u.p.t.u., z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia, bowiem ponosząc wydatki inwestycyjne i bieżące, które wykorzystywane są/będą zarówno do czynności opodatkowanych w ramach działalności gospodarczej, jak i do celów pozostających poza taką działalnością, miasto będzie miało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących poniesione wydatki inwestycyjne oraz bieżące, wyłącznie w zakresie, w jakim infrastruktura będzie wykorzystywana do działalności opodatkowanej (generującej podatek należny).
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył jednak, że miasto w ramach realizacji opisanego projektu podejmuje działania, które należy zakwalifikować jako działalność gospodarczą. Świadczenie usługi wynajmu rowerów miejskich posiada bowiem charakter trwały, nieprzerwany, jest zorganizowany w sposób profesjonalny i generuje po stronie miasta zarówno wydatki, jak i dochód. Opłata za wynajem roweru miejskiego jest uiszczana, po zawarciu przez najmującego umowy cywilnoprawnej z miastem, w ramach której najmujący przyjmuje postanowienia regulaminu określającego warunki i zasady świadczenia usług. Oceny tej nie zmienia okoliczność, iż wypożyczenie roweru na czas do 20 lub 40 minut jest bezpłatne, a dopiero przekroczenie tej cezury czasowej generuje opłaty, zgodnie z regulaminem, na którego obowiązywanie wynajmujący godzi się zawierając umowę cywilnoprawną, dokonując rejestracji i uiszczając opłatę inicjalną. Niewątpliwie, stwierdza WSA, co do zasady, korzystanie z wypożyczania rowerów miejskich jest odpłatne i usługa ta jest świadczona każdorazowo w takim sam sposób. Korzystanie z roweru miejskiego w ramach bezpłatnego limitu nie powoduje, iż usługa jest świadczona odmiennie, niż w przypadku przekroczenia tegoż limitu i uiszczenia opłaty. Co więcej, miasto nie wykorzystuje wypożyczania rowerów nieodpłatnie na cele stricte publiczne.
Zatem, nie znajduje uzasadnienia dokonane przez organ rozróżnienie świadczonych usług wykonywanych w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej na dwie sytuacje, pierwszą – związaną z wykorzystaniem roweru przez klienta w łącznym czasie wykraczającym poza limit 20 lub 40 minut, którą organ ujął jako usługę odpłatną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz drugą – związaną z wykorzystaniem roweru przez klienta w ramach bezpłatnego limitu w czasie nieprzekraczającym 20 lub 40 minut, kwalifikując ją do reżimu publicznoprawnego. Wskazać należy, że przedsiębiorca udostępniając, co do zasady, odpłatnie daną usługę, może świadczyć tę samą, tożsamą usługę nieodpłatnie lub za częściową opłatą, a wówczas usługi takie są w znacznym zakresie zrównane z usługami odpłatnymi (art. 8 ust. 2 pkt 2 u.p.t.u.). Jak trafnie wskazywała strona skarżąca, umożliwienie najmującemu skorzystania z usługi w ramach bezpłatnego limitu nie zmienia faktu, iż jest to usługa odpłatna. Sama zaś rezygnacja z dochodu dla usługi świadczonej do 20 lub 40 minut nie stanowi wystarczającej podstawy do wprowadzenia takiego podziału, uwzględnić bowiem należy całokształt prowadzonej działalności, a ta ma zasadniczo charakter ciągły, trwały, profesjonalny i odpłatny.
Sąd zauważa, że oceniając zatem, czy miasto wykonuje czynności w ramach reżimu publicznoprawnego, czy też nie, wskazać należy, że – zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym – do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Na podstawie natomiast art. 7 tej ustawy, zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności, zadania własne obejmują sprawy wymienione w tym przepisie. Zadania gminy mogą być zatem wykonywane w ramach działalności gospodarczej lub poza tą działalnością (por. ww. wyrok z dnia 14 listopada 2017 r. sygn. akt I SA/Wr 825/17).
Według składu orzekającego w sprawie, także ocena co do zastosowania przepisu art. 86 ust. 2a u.p.t.u. powinna być rozpatrywana z punktu widzenia całokształtu prowadzonej działalności gospodarczej. Trafnie wywodzi miasto, że świadcząc opisane we wniosku usługi ma prawo do odliczenia pełnych kwot podatku od towarów i usług z wystawionych przez wykonawcę usługi faktur. W ramach opisanej działalności gospodarczej, miasto nie udostępnia świadczonej usługi na cele stricte publiczne, gdyż jest to działalność gospodarcza prowadzona w sposób ciągły, profesjonalny, tożsamy i zasadniczo odpłatna. Nie znajduje uzasadnienia stanowisko organu, iż świadczenie usługi do 20 lub 40 minut jest wykonywane w reżimie publicznoprawnym i, z tego względu – leży poza sferą działalności gospodarczej miasta, w konsekwencji – miasto powinno uwzględnić przepis art. 86 ust. 2a u.p.t.u. Organ skupił się na podziale świadczonych usług w zależności do okresu ich świadczenia, gdyż ta okoliczność decyduje, czy jest to usługa odpłatna lub bezpłatna. Jednakże, jest to jedynie jeden z elementów, przy tożsamości pozostałych w ramach zawieranych umów cywilnoprawnych, nie może być zatem decydujący, szczególnie, iż zadania gminy mogą być wykonywane w ramach działalności gospodarczej lub poza nią, co dyskwalifikuje także argumentację organu związaną z wykonywaniem zadań własnych jednostki.
Wyrok WSA w Szczecinie z 1 lipca 2020r. o sygn. I SA/Sz 101/20
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.