Obserwujemy obecnie zaostrzenie stanowiska organów podatkowych w odniesieniu do opodatkowania VATem dotacji. Jest to szczególnie widoczne w przypadku tzw. projektów parasolowych, obejmujących np. instalacje OZE czy wymianę pieców. Istotą projektów parasolowych jest to, że jst pełni w nich rolę „parasola”: wybiera wykonawcę prac, rozlicza dofinansowanie, pobiera wpłaty od mieszkańców itd. Do niedawna jednak, dla uznania danej dotacji za opodatkowaną organy podatkowe, jak również sądy administracyjne, poszukiwały jej związku z ceną (zgodnie z art. 29a ustawy o VAT). Fiskus argumentował, iż VAT od dotacji trzeba zapłacić ponieważ np. mieszkaniec płaci za wymianę pieca jedynie % jego realnej wartości. Jednak, najnowsze interpretacje KIS nakazują opodatkowanie całej kwoty dofinansowania również gdy mieszkaniec nic nie płaci, cena zatem nie istnieje. Przykładem jest interpretacja z 4 grudnia 2019r. Zdaniem organu, dotacja przyznana Gminie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) na realizację zadania odbioru i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest, podlega opodatkowaniu VAT nawet gdy w programie mieszkańcy nie będą ponosili odpłatności ani na rzecz Gminy, ani na rzecz wykonawcy. W zakresie, w jakim dofinansowanie stanowi pokrycie ceny usług świadczonych na rzecz mieszkańców Gminy, podlega ono opodatkowaniu, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, stanowiąc podstawę opodatkowania z tytułu wykonania przez Gminę usług – twierdzi organ.
Sprawa dotyczyła gminy, która złożyła wniosek do WFOŚiGW o dotację dla jednostek samorządu terytorialnego na usuwanie wyrobów zawierających azbest. Planowana dotacja pokryje 100% kosztów związanych z usuwaniem azbestu z nieruchomości należących do mieszkańców Gminy. Mieszkańcy, którzy byli zainteresowani usuwaniem azbestu, zgłosili do Gminy o posiadaniu takich wyrobów i chęci oddania. Na podstawie zgłoszeń, Gmina podjęła działania celem usunięcia wyrobów zawierających azbest z danej posesji, przy czym mieszkańcy nie będą ponosili w tym zakresie odpłatności ani na rzecz Gminy, ani na rzecz wykonawcy. Cena usługi ani kwota dotacji nie jest zależna od ilości mieszkańców biorących udział w tym zadaniu. Mieszkańcy wcześniej we własnym zakresie zdemontowali i składowali na swoich posesjach wyroby z azbestu podlegające utylizacji.
Nie będą zawierane umowy z mieszkańcami oraz mieszkańcy nie będą uczestniczyć w kosztach wywozu. Planowana realizacja zadania polegającego tylko na świadczeniu usługi odbioru i unieszkodliwienia wyrobów zawierających azbest tylko od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej i nie będących podmiotami gospodarczymi. Usługa będzie ściśle związana tylko z odbiorem i unieszkodliwieniem pokryć azbestowych na odpowiednie składowisko odpadów.
Odbiór i unieszkodliwienie odpadów zawierających azbest wykonywany będzie przez podmiot wybrany z zastosowaniem ustawy Prawo zamówień publicznych, które przeprowadzi gmina.
Faktura za wykonaną usługę wystawiona będzie na Gminę, która w całości opłacona będzie ze środków własnych Gminy, które następnie będą zrefundowane w formie dotacji przez WFOŚiGW na podstawie przedstawionych faktur z poniesionych wydatków na ten cel. Środki przekazane przez WFOŚiGW na rachunek Gminy w kwocie udokumentowanych wydatków będą stanowiły refundację poniesionych wydatków na utylizację odpadów. W przypadku, gdy Gmina nie otrzyma dofinansowania nie będzie realizowała tego zadania.
Gmina argumentowała, że otrzymana dotacja od WFOŚiGW na realizację zadania usuwanie wyrobów azbestowych z nieruchomości stanowiących własność prywatną jej mieszkańców nie stanowi podstawy opodatkowania w rozumieniu przepisu art. 29a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Nie występuje również bezpośredni związek z daną dostawą towarów i usług w związku z czym dofinansowanie na pokrycie kosztów działalności nie zwiększa podstawy opodatkowania, a tym samym nie podlega opodatkowaniu. Otrzymana dotacja nie jest związana bezpośrednio z ceną dostawy lub ceną usługi tego świadczenia i nie ma wpływu na cenę w związku z czym gmina nie będzie zobowiązana do odprowadzenia podatku VAT należnego od otrzymanej dotacji.
Dotacja będzie stanowiła dopłatę do ogólnej działalności gminy natomiast otrzymane środki będą stanowiły refundację poniesionych wydatków i będą stanowiły dotację o charakterze zakupowym, a nie dotację mającą na celu sfinansowanie ceny sprzedaży. Dotacja ta będzie dofinansowaniem ogólnym i będzie stanowić zwrot kosztów faktycznie poniesionych w ramach realizacji tego zadania, a w konsekwencji gmina nie otrzymuje wynagrodzenia za świadczone usługi w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, a jedynie zwrot poniesionych kosztów.
Nie zgodził się z tym Dyrektor KIS, uznając, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT (tj. odsprzedażą usług zakupionych przez Gminę od podmiotu wybranego z zastosowaniem ustawy Prawo zamówień publicznych, na rzecz osób fizycznych będących właścicielami nieruchomości biorących udział w Zadaniu). Gmina nabywa przedmiotowe usługi od podmiotu zajmującego się odbiorem i unieszkodliwianiem odpadów zawierających azbest, we własnym imieniu, ale na rzecz osób trzecich (mieszkańców), a więc stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług, zawierając umowę z wykonawcą na świadczenie ww. usługi, wchodzi w rolę podmiotu świadczącego usługę. Gmina nie zawiera z mieszkańcami umów na realizację ww. zadania, podstawę do podjęcia stosownych działań przez Gminę w tym zakresie stanowią zgłoszenia złożone przez zainteresowanych mieszkańców. Gmina (nie właściciele nieruchomości) organizuje wykonanie zadania i to ona jako nabywca otrzymuje faktury od firmy świadczącej usługę odbioru i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest. Płatność za wykonaną usługę nie będzie pochodzić bezpośrednio od mieszkańca Gminy lecz z dotacji, co nie zmienia istoty sprawy, że w niniejszym przypadku dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, do którego Gmina zobowiązała się pozytywnie rozpatrując złożone przez mieszkańców zgłoszenia.
Działanie Gminy, polegające na odbiorze i unieszkodliwianiu odpadów zawierających azbest, stanowi odpłatne świadczenie usług, które – zgodnie z przywołanym art. 5 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a Gmina, w związku z ww. czynnościami występuje w charakterze podatnika tego podatku.
Organ uznał, iż środki finansowe pozyskane przez Gminę z funduszu, w tym przypadku są przeznaczone na realizację konkretnego zadania związanego z odbiorem i unieszkodliwieniem odpadów zawierających azbest, pochodzących z nieruchomości należących do konkretnych podmiotów, będących właścicielami tych nieruchomości. W konsekwencji środki te stanowią wynagrodzenie z tytułu świadczenia usługi przez Gminę na rzecz właścicieli nieruchomości uiszczane przez podmiot trzeci (tj. podmiot dokonujący dofinansowania). Otrzymana dotacja pokrywa 100% ceny usługi świadczonej przez Gminę (właściciele nieruchomości nie dokonują bowiem na rzecz Gminy jak również podmiotu będącego wykonawcą żadnej zapłaty za odbiór i unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest). Ostateczny odbiorca usługi nie musi za tę usługę płacić z powodu przyznanego dofinansowania. Dofinansowanie to bezpośrednio wpływa na cenę świadczonej usługi, pozwala usługobiorcy korzystać z niej bezpłatnie.
Tym samym – zdaniem organu – dotacja przyznana Gminie z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację ww. Zadania w zakresie, w jakim stanowi ona pokrycie ceny usług świadczonych na rzecz mieszkańców Gminy, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, stanowiąc na podstawie art. 29a ust. 1 ww. ustawy podstawę opodatkowania z tytułu wykonania przez Gminę usług w zakresie odbioru i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest.
Trudno zgodzić się z takim stanowiskiem, gdyż warunkiem opodatkowania jest związek z ceną, której przecież w tym przypadku nie ma. Niemniej, z punktu widzenia VAT podejście to jest w zasadzie korzystniejsze dla Gmin, skoro mogą odliczyć cały podatek naliczony a VAT należny jest jedynie od kwoty dotacji, która może finansować przecież jedynie część kosztów. Natomiast, problemem będzie z pewnością to, iż jednostki finansujące wydają się być głuche na argumenty, że beneficjent VATu realnie nie odzyska i nakazują wpisanie we wniosku VATu jako wydatku niekwalifikowalnego. Tymczasem, owszem jst go odlicza ale jednocześnie naliczyć musi podatek na samym dofinansowaniu. Powstaje pytanie jaki sens mają liczne spory sądowe i zmiany zdania w temacie opodatkowania dotacji? Efektem jest jedynie chaos, gdyż dla gminy VAT powinien być w takich programach po prostu neutralny.
Interpretacja Dyrektora KIS z 4 grudnia 2019r. o sygn. 0114-KDIP4.4012.667.2019.1.AK.
Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.