Aktualności: Kontrole NIK w zakresie VAT, w szczególności centralizacji – jak się przygotować

Naczelna Izba Kontroli poinformowała o swoich planach dotyczących kontroli rozliczeń VAT w samorządach. Zagadnieniem do zbadania ma być m.in. kwestia centralizacji tego podatku w jednostkach samorządu terytorialnego. Głównym celem kontroli będzie sprawdzenie czy jednostki prawidłowo realizują zadania związane z centralizacją. Kontrole planowane są na trzeci i czwarty kwartał tego roku. Warto dokonać przeglądu rozliczeń VAT w jednostce czy zgodne są one z regulacjami w tym zakresie.

1. Centralizacja – geneza

Warto przypomnieć dlaczego jednostki zobowiązane zostały do centralizacji. Na mocy art. 15 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza obejmuje zaś wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Przepis ten jest źródłem wielu sporów z organami podatkowymi, które znalazły swój finał w sądach administracyjnych. Spory te obejmują dwie płaszczyzny:

• nie ma znaczenia cel lub rezultat działalności – oznacza to, iż czynności wykonywane „po kosztach” czy nie przynoszące w ogóle wpływów na konto (np. umowy sponsoringu, bartery, wymiana świadczeń) podlegają opodatkowaniu jeżeli tylko spełniają definicję dostawy towarów (art. 7 ustawy o VAT) lub świadczenia usług (art. 8); często zatem jednostki pozostają w błędzie, iż dana umowa czy czynność nie generuje obowiązku rozliczenia VAT i wystawienia faktury gdyż nie przynosi realnego „zysku”;
• niekonsekwentne interpretowanie przepisu przez fiskusa prowadzące do odmowy odliczenia i zwrotu VAT. Organy często nie mają wątpliwości, iż jednostka musi zapłacić VAT np. od sprzedaży nieruchomości, wynajmu powierzchni, dostarczania wody itp. W tym zakresie spełnia ona -zdaniem organu- definicję podatnika. Jednakże, gdy jednostka wobec takiego stanowiska urzędu zwraca się z wnioskiem o odliczenie i zwrot podatku, często następuje odmowa. Organ podatkowy przy tym powołuje się na fakt, iż samorząd realizuje zadanie publiczne. Wskazuje jako argumenty np. opis zadania we wniosku o dofinansowanie, gdzie sama jednostka wskazuje cel projektu jako „poprawa jakości życia mieszkańców, usportowienie, dbanie o integrację osób starszych itp.” Wobec tego organy twierdzą, iż jednostka nie działała jako podatnik dokonując zakupów. Niekiedy jako przeszkodę wskazywany jest jakiś aspekt formalny np. istnienie trwałego zarządu nad modernizowanym majątkiem czy przekazanie inwestycji do zakładu budżetowego. Wykazywana tu jest zatem swoista „schizofrenia”: fiskus twierdzi, że w tym samym zadaniu jednostka raz działa jako podatnik (realizując sprzedaż) a raz nie działa jako podatnik lecz jako organ władzy publicznej (dokonując związanych z zadaniem zakupów).

2. Orzecznictwo

Tego typu spory trafiały do sądów administracyjnych. W praktyce naszej Kancelarii, udawało nam się odzyskiwać VAT dla wielu naszych Klientów samorządowych powołując się na zasady ogólne systemu podatku VAT, głównie neutralności – skoro VAT musimy płacić, musimy mieć też przyznane prawo do odliczenia (w całości lub w części).

Jednakże, kilka samorządów zastosowało inną niż prezentowana przez nas argumentację, prowadzącą do tego samego celu – przyznania prawa do odliczenia. Twierdziły one mianowicie, iż ich jednostki i zakłady budżetowe de facto nie są odrębnymi od jednostki centralnej (gminy, powiatu, województwa) podatnikiem VAT. Nie można zatem odmawiać odliczenia VAT tym samorządom, które dokonywały zakupów poprzez jednostkę centralną i przekazywały inwestycję do zakładu budżetowego lub jednostki.

Znalazło to wyraz w dwóch przełomowych orzeczeniach tj. wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29 września 2015 r. w sprawie Wrocławia o sygn. C-276/14 oraz uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 października 2015r. o sygn. I FPS 4/15. W pierwszej ze spraw TSUE uznał, iż gminne jednostki budżetowe nie mogą być uznane za podatników VAT, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności. W drugim zaś podobne stwierdzenie zostało odniesione do zakładów budżetowych co dało sadowi możliwość wydania orzeczenia, zgodnie z którym „gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który realizuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług”.

Po wydaniu tych orzeczeń ugruntowała się linia orzecznicza, zgodnie z którą samorządy powinny dokonać tzw. centralizacji VAT tj. połączyć rozliczenia VAT wszystkich jednostek organizacyjnych i składać jedną, scentralizowaną deklarację VAT. W praktyce, nastąpił czas chaosu w rozliczeniach samorządów. Niektóre dokonywały centralizacji VAT dążąc do odzyskania podatku naliczonego za lata ubiegłe. Niektóre zaś całą sprawę potraktowały raczej jako ryzyko podatkowe, gdyż otrzymawszy uprzednio odmowną interpretację organów podatkowych (wtedy Ministerstwa Finansów) co do możliwości odliczenia VAT wskazały go jako kwalifikowany w projektach. Teraz zaś okazywało się, że najprawdopodobniej będą musiały ten nienależnie wypłacony VAT zwrócić wraz z odsetkami. Część samorządów zaś po dokonaniu obliczeń doszła do wniosku, iż centralizacja wstecz będzie dla nich bardzo niekorzystna, ich jednostki bowiem nie płaciły VAT korzystając ze zwolnienia podmiotowego z uwagi na niskie obroty.

3. Specustawa centralizacyjna

Sytuacja doprowadziła do uchwalenia ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz.U.2016.1454 z dnia 2016.09.13.) tzw. ustawy centralizacyjnej.

Ustawa określiła szczególne zasady dokonywania przez jednostki samorządu terytorialnego:

1) rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe upływające przed dniem podjęcia przez nie rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi;

2) korekt rozliczeń podatku za okresy rozliczeniowe upływające przed dniem podjęcia przez nie rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi;

3) zwrotu środków przeznaczonych na realizację projektów w przypadku zmiany kwalifikowalności podatku w związku z wyrokiem TSUE.

Jednostka samorządu terytorialnego została obowiązana do podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi najpóźniej od dnia 1 stycznia 2017 r. Z dniem centralizacji tj. podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi wstępuje ona we wszystkie przewidziane w przepisach dotyczących podatku prawa i obowiązki jednostek organizacyjnych.

JST musiały też złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na adres jej siedziby informację, w której wskazywały dzień podjęcia rozliczania podatku wraz ze wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, według wzoru określonego w załączniku do ustawy. Do informacji należało załączyć wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, z podaniem ich nazwy, adresu siedziby oraz numeru identyfikacji podatkowej.

Można się zatem domyślać, iż przedmiotem kontroli będzie po pierwsze terminowość dokonania centralizacji (nie później niż 1 stycznia 2017r.) na po drugie spełnienie wymogów dokumentacyjnych z ustawy.

Na mocy ustawy centralizacyjnej, jednostki mogły podjąć decyzję albo o dokonaniu korekt i odzyskaniu podatku (co wiązało się z obowiązkiem zwrotu środków unijnych w zakresie VAT) bądź o pozostawieniu rozliczeń VAT bez zmian i skorzystaniu z „abolicji” w tym zakresie (tj. na zwrot otrzymanego w ramach dotacji VAT, który w zasadzie nie powinien nigdy być kwalifikowany). W tym celu również konieczne było dochowanie kilku formalności, co możliwe iż będzie przedmiotem badania NIK.

4. Kto podlegał centralizacji a kto nie

Jednostki organizacyjne JST, które podlegały centralizacji rozliczeń to:

• urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski,
• utworzone przez JST (związki JST) samorządowe jednostki budżetowe,
• utworzone przez JST (związki JST) samorządowe zakłady budżetowe.

Jeśli zatem dana jednostka budżetowa (zakład budżetowy) została utworzona przez JST, celem wykonywania przypisanych JST zadań publicznych (np. Gminny czy Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej), jednostka ta podlegała centralizacji rozliczeń.

Centralizacji rozliczeń nie podlegały:

• samorządowe instytucje kultury posiadające osobowość prawną (np. domy kultury, biblioteki, muzea, teatry, kina itp.),
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (szpitale, przychodnie zdrowia itp.), • inne samorządowe osoby prawne,
• tworzone przez JST spółki działające jako spółki prawa handlowego (np. przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne).

5. Przyjęte procedury i ich weryfikacja w jednostce

Powyżej opisane zmiany w prawie oraz orzecznictwo spowodowały konieczność dostosowania się wszystkich samorządów do nowego sposobu rozliczania podatku VAT. Paradoksalnie, mimo iż ilość podatników VAT w samorządach się zmniejszyła (gdyż zakłady budżetowe i jednostki, które były VAT-owcami musiały się wyrejestrować) to liczba obowiązków w tym zakresie znacznie się zwiększyła. Wynikało to z faktu, iż jednostkom budżetowym, które dotychczas korzystały ze zwolnienia podmiotowego dodano obowiązki w zakresie rozliczania podatku od wykonywanych przez nie czynności opodatkowanych takich jak najem powierzchni (np. pod sklepik, sal szkolnych dla szkół językowych, sal fitness, hali przyszkolnych czy sal gimnastycznych), opłat za ustawienie maszyn vendingowych, opłat za udostępnienie dachu, wynagrodzenia za różnego typu usługi czy sprzedaże i wielu innych. Efektem było masowe szkolenie się jednostek w zakresie regulacji, do których przestrzegania dotychczas nie były one zobowiązane.

Zapewne zatem, kontrolerzy badać będą czy tego rodzaju wpływy są przez jednostki wskazywane do opodatkowania VAT.

Konieczne było również prowadzenie procedur rozliczania i płacenia podatku. W tym celu jednostki samorządu decydowały się na różne warianty spełnienia tego obowiązku. Najczęściej przyjmowanym modelem został model deklaracji cząstkowych (wypełnianych przez jednostki organizacyjne) i deklaracji VAT scentralizowanych jak również cząstkowych rejestrów VAT centralizowanych potem w jedną ewidencję VAT. Za tym podążyło scentralizowanie plików JPK (Jednolitych Plików Kontrolnych).

Bardzo możliwe więc, iż kontrolą objęte będzie czy jednostki przyjęły procedury i jak przebiega ich stosowanie. Warto zatem zweryfikować stan i aktualność dokumentacji (w międzyczasie zmieniło się bowiem wiele w ustawie o VAT) oraz co najważniejsze czy nie istnieją w tym zakresie braki (np. z naszej praktyki wynika, iż bardzo często w gminach brakuje rejestrów jednostek, które mimo takiego obowiązku nie wysyłają ich do jednostki centralnej co powoduje, iż w trakcie kontroli jst nie jest w stanie wskazać z czego wynikają obroty przyjęte jedynie na bazie samej deklaracji cząstkowej z jednostki).

6. Umowy

Konieczne było również dostosowanie umów do nowego stanu prawnego. Warto zatem sprawdzić czy umowy zawierają prawidłowe nagłówki, postanowienia o dokumentowaniu zakupów i sprzedaży, jak również dostosowaną cenę. Należy bowiem przypomnieć, że jednostka, która posiadała szereg podpisanych umów w okresie gdy korzystała ze zwolnienia podmiotowego w VAT (z uwagi na niskie obroty) musiała dostosować cenę tak aby uwzględnić w niej VAT (tj. ubruttowić) lub go dodać do ceny (tam gdzie było to możliwe).

7. Faktury i noty

Należy też przypomnieć, iż po dniu centralizacji zmienić się musiało rozliczanie transakcji. Warto sprawdzić jak poradzono sobie z tym tematem w jednostce.

• transakcje między jednostką organizacyjną a JST – już nie mogą stanowić transakcji opodatkowanej VAT a wiec nie jest prawidłowe wystawianie / otrzymywanie faktur VAT (możliwe są noty)
• transakcje między jednostkami organizacyjnymi – już nie mogą stanowić transakcji opodatkowanej VAT a wiec nie jest prawidłowe wystawianie / otrzymywanie faktur VAT (możliwe są noty)
• transakcje między gminą a instytucją kultury – tu faktury VAT są możliwe (jednak czy transakcja będzie opodatkowana VAT zależy od wielu czynników np. czy instytucja kultury jest zarejestrowana, co jest przedmiotem płatności)
• transakcje między JST a spółką komunalną – tu faktury VAT są możliwe (jednak czy transakcja będzie opodatkowana VAT zależy od wielu czynników np. aport nieruchomości może być opodatkowany zaś aport przedsiębiorstwa już VAT podlegać nie będzie)
• transakcje między JST– tu faktury VAT są możliwe (jednak czy transakcja będzie opodatkowana VAT zależy od wielu czynników np. nie będzie opodatkowane VAT – moim zdaniem – obciążenie za koszty pobytu w placówce dziecka z innej gminy, zaś np. refaktura kosztów czy najem powierzchni będzie musiał być obciążony VAT).

Zmienić musiała się też forma faktur (tj. sprzedawca, wystawca i ich odbiorca skoro jedynym podatnikiem jest jst ale już nie np. zakład budżetowy). Warto sprawdzić jak przestrzegano powyższych zasad w jednostce, zwłaszcza w okresie dostosowawczym.

8. VAT czy nie VAT?

W konsekwencji centralizacji jst obowiązane zostały do rozliczania dla potrzeb VAT obrotów nie rozpoznawanych dotychczas, co rodziło wiele wątpliwości w praktyce. Dotychczas, organy podatkowe zajmowały sprzeczne stanowiska w materii opodatkowania czynności szkół i przedszkoli jak również usług opiekuńczych. W praktyce, Urzędy Skarbowe, w toku prowadzonych postępowań, akceptowały traktowanie tych wpływów jako nie podlegających VAT. Jednakże, w wydawanych „oficjalnie” interpretacjach indywidulanych prawa podatkowego, Minister Finansów (obecnie szef Krajowej Administracji Skarbowej) nakazywał ich opodatkowanie VAT (na szczęście jako zwolnione). Zdaniem KIS nawet opłaty z tytułu wydania legitymacji czy za duplikaty świadectw powinny podlegać opodatkowaniu (VAT zw).

Stanowiska takie powodowały nowe obciążenia administracyjne dla wielu jednostek budżetowych, jst bowiem w większości zaczęły po centralizacji rozliczać takie wpływy dla potrzeb VAT (w rejestrach, deklaracjach, JPK). Obecnie pojawia się jednak coraz liczniejsze orzecznictwo potwierdzające brak konieczności opodatkowania ww. wpływów. W wyroku z 9 czerwca 2017r. (sygn. I FSK 1317/15) NSA uznał, iż opłata za pobyt i wychowanie dzieci w przedszkolach oraz opłaty za wyżywienie nie podlegają VAT, gdyż w swym charakterze zbliżone są do daniny publicznej, a strony nie mają pełnej swobody w ustaleniu jej wysokości. Niemal identyczny był wyrok z 9 czerwca 2017r. NSA o sygn. I FSK 1271/15 dotyczący szkół. Zaś dwa wyroki NSA z 14 grudnia 2017r. przesądziły, że miasto nie jest podatnikiem VAT, gdy pobiera opłaty m.in. za pobyt dzieci w żłobkach, „wsad do kotła” (sygn. I FSK 2196/15) oraz od mieszkańców w domach pomocy społecznej ( sygn. I FSK 2073/15). Zdaniem NSA, nie można tu mówić o ekwiwalentności pobieranych świadczeń, rekompensują one jedynie niewielki procent kosztów.

9. Czy wsteczna centralizacja jest obowiązkowa?

Należy też wspomnieć o wyroku NSA z 23 kwietnia 2018 r. o sygn. I FSK 1237/17, w którym sąd stanął na stanowisku, iż jst, która odzyskuje podatek za lata poprzednie musi dokonać wstecznej centralizacji a co za tym idzie rozpoznać poza podatkiem do odliczenia również zległy podatek do zapłaty (np. od obrotów jednostek). NSA orzekł, że „dla skuteczności złożonej przez jednostkę samorządu terytorialnego przed dniem 1 października 2016 r. deklaracji korygującej rozliczenie w zakresie podatku od towarów i usług w związku z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości z dnia 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14, Gmina Wrocław przeciwko Ministrowi Finansów, tj. w celu realizacji uprawnienia z art. 86 ust. 1 u.p.t.u., wymagana jest w świetle art. 23 w zw. z art. 12 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego centralizacja rozliczeń jednostki samorządu terytorialnego i wszystkich jej niesamodzielnych jednostek organizacyjnych, począwszy od najwcześniejszego okresu rozliczeniowego, którego dotyczy korekta”.

Sąd argumentował, iż „Gmina próbuje skorzystać z dorobku orzecznictwa krajowego i unijnego deklarując wyższą kwotę podatku naliczonego, akceptując tym samym to, że OSiR nie jest odrębnym od niej podatnikiem VAT, a równocześnie nie dostrzega, że konsekwencją takiego stanowiska jest to, że to ona – korygując dotychczasowe rozliczenie VAT – powinna zadeklarować podatek należny w badanym okresie rozliczeniowym przez OSiR. Skoro bowiem wykonane przez tę jednostkę organizacyjną czynności opodatkowane stanowiły w istocie czynności Gminy (tylko ona mogła być podatnikiem z ich tytułu), powinno to znaleźć odzwierciedlenie w wykazywanych przez nią kwotach podatku należnego. Przy czym należy podkreślić, że podatku należnego powinno być całościowe, tj. powinno obejmować wszystkie niesamodzielne jednostki organizacyjne, prowadzące w ramach struktury Gminy jej działalność gospodarczą, nie może być bowiem tak, że to do Gminy jako podatnika należy wybór, których jednostek rozliczenia podatkowe będą scalane z jej własnym, a których nie.”

10. Wątpliwości

Nie jest jasne czy centralizacji rozliczeń podlegają jednostki budżetowe obsługujące m. in. organy administracji zespolonej, np. Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Powiatowa Policji, Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Komendy Państwowej Straży Pożarnej. Z Broszury informacyjnej Ministra Finansów (pełny tekst tutaj) wynika, że nie. Jednakże, z orzecznictwa wynika coś zgoła innego np. w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 2 sierpnia 2017 r. o sygn. III SA/Gl 568/17 sąd zajął stanowisko, iż Powiatowy Urząd Pracy, Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej oraz Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego muszą skonsolidować rozliczenia VAT z powiatem, podobnie jak jednostki budżetowe.

Dla tych gmin, które samodzielnie realizują zadania z zakresu wodociągów i kanalizacji centralizacja przyniosła też znaczne pogorszenie wysokości odliczonego VAT. Stanowi ona bowiem dla organów podatkowych asumpt do odmowy takim jednostkom prawa do odliczenia podatku (poprzez ograniczenie go do wysokości tzw. prewspółczynnika, który jest w gminach bardzo niski).

Wątpliwości rozpoczęły się od wyroku WSA w Bydgoszczy z dnia 4 kwietnia 2017 r. I SA/Bd 64/17, który wywołał bardzo wiele kontrowersji wśród samorządów. Sprawa dotyczyła Gminy, która planuje poniesienie w przyszłości wydatków na realizację inwestycji w infrastrukturę kanalizacyjną, w tym na wytworzenie i wyposażenie takiej infrastruktury oraz remonty istniejącej infrastruktury kanalizacyjnej. Organ skarbowy uznał, że jedynym prawidłowym sposobem rozliczania wszelkich wydatków Gminy jest ten powołany w omawianym rozporządzeniu. Z Ministrem zgodził się też WSA oddalając skargę gminy. Organ i Sąd uznały, że skoro gmina wykorzystuje infrastrukturę kanalizacyjną zarówno w celu odprowadzenia ścieków na rzecz odbiorców zewnętrznych, jak i własnych jednostek organizacyjnych – to od dnia 1 stycznia 2016 r. wydatki związane z zaopatrzeniem w wodę i odprowadzaniem ścieków nie będą dotyczyły wyłącznie działalności opodatkowanej, lecz również innej działalności wykonywanej poza podatkiem VAT. W związku z tym, gminie nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w pełnej wysokości, ale na zasadach określonych w art. 86 ust. 2a u.p.t.u. (prewspółczynnikiem). Działalność Gminy, jako jednego podatnika, obejmuje bowiem również zadania publiczne niebędące działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem niepodlegającą opodatkowaniu tym podatkiem.

Co więcej nie zgodzono się też na proponowany przez Gminę sposób określenia proporcji, w zakresie gospodarki kanalizacyjnej w oparciu o udział rocznej ilości odebranych ścieków od podmiotów trzecich, tj. mieszkańców oraz osób prowadzących działalność gospodarczą (z tytułu których to usług Gmina opodatkowuje wykonywane przez siebie czynności) w ogólnej ilości odebranych ścieków od podmiotów trzecich oraz od Urzędu Gminy i jednostek organizacyjnych Gminy. W mojej ocenie, stanowisko zawarte w interpretacjach organów oraz orzeczeniu WSA w Bydgoszczy nie jest prawidłowe. Dodatkowo należy zaznaczyć, iż sądy również stają po stronie Gmin.

11. Odliczać czy nie odliczać?

Jednostki w zakresie VAT stają niekiedy przed dylematem czy nie zaprzestać odliczania VAT od wydatków mieszanych np. przy niskim prewspółczynniku lub wobec sporu z urzędem skarbowym np. o odliczenie VAT od inwestycji kanalizacyjnej. Osoby decyzyjnie działające w sektorze publicznym są często pomiędzy przysłowiowym „młotem a kowadłem”. Z jednej strony odliczenie VAT naraża je na sankcje, które może nałożyć fiskus. Z drugiej zaś strony brak odliczenia może, w razie ewentualnej kontroli, skutkować zarzutami za niegospodarność w dysponowaniu środkami. W mojej ocenie należy tu zachować pewną równowagę pomiędzy realną wysokością odliczenia a czasem pracy niezbędnym na przeglądanie i wprowadzanie do systemu VAT faktur na niewielkie kwoty.

12. Typowe błędy

Z naszej wieloletniej praktyki w Kancelarii wynika, iż w toku centralizacji popełniane są dość typowe błędy m.in.: • nieprawidłowy moment powstania obowiązku podatkowego,

• brak rozliczeń umów wzajemnych a nie skutkujących przepływem pieniędzy pomiędzy kontami (np. barter, sponsoring),
• brak rozliczenia odwrotnego obciążenia,
• brak ujęcia w procedurach centralizacyjnych kwestii odwrotnego obciążenia, co prowadzi do tego, że jednostki budżetowe nie rozliczają go a jst nie ma nawet wiedzy o tego rodzaju zakupach czy sprzedaży,
• brak rozliczenia importu usług (np. facebook),
• brak przeszkolenia osób w jednostkach, zwłaszcza dyrektorów, którzy nie otrzymali dostatecznej wiedzy o nowych obowiązkach,
• brak kontroli nad realizacją wprowadzonej procedury centralizacji,
• jednostki nie wiedzą, że muszą zgłaszać do centrali np. umowy które wydają im się nieodpłatne,
• brak deklaracji cząstkowej VAT 27 w procedurach,
• braki dokumentacyjne np. brak w jst rejestrów jednostek, które mimo takiego obowiązku nie wysyłają ich do jednostki centralnej co powoduje, iż w trakcie kontroli jst nie jest w stanie wskazać z czego wynikają obroty przyjęte jedynie na bazie samej deklaracji cząstkowej.

W praktyce występuje jeszcze bardzo wiele kwestii spornych i rodzących błędy a nie opisanych w niniejszym artykule np. kasy fiskalne, specyficzna sprzedaż, wpływ na CIT. O praktycznych aspektach centralizacji można by napisać bardzo grubą książkę. Warto zatem dokonać kontroli wewnętrznej w jednostce aby dostosować rozliczenia VAT do aktualnego stanu prawnego, najlepiej przed ewentualną kontrolą. Pełen plan kontroli znajdą Państwo pod tym linkiem https://bip.nik.gov.pl/plik/id,18764.pdf

Naczelna Izba Kontroli poinformowała o swoich planach dotyczących kontroli rozliczeń VAT w samorządach. Zagadnieniem do zbadania ma być m.in. kwestia centralizacji tego podatku w jednostkach samorządu terytorialnego. Głównym celem kontroli będzie sprawdzenie czy jednostki prawidłowo realizują zadania związane z centralizacją. Kontrole planowane są na trzeci i czwarty kwartał tego roku. Warto dokonać przeglądu rozliczeń VAT w jednostce czy zgodne są one z regulacjami w tym zakresie.

Pełen plan kontroli znajdą Państwo pod tym linkiem

https://bip.nik.gov.pl/plik/id,18764.pdf

Jeżeli ten problem Państwa dotyczy, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią. Przesyłając wypełniony formularz akceptują Państwo naszą Politykę Prywatności.